اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: سردرد در ماه رمضان یکی از مشکلات رایج است که می‌تواند ناشی از کم‌آبی، افت قند خون، کمبود خواب، ترک کافئین یا استرس باشد. اما با رعایت چند نکته ساده، می‌توان از این مشکل جلوگیری کرد. ماه رمضان سبب آرامش و ایجاد فضای روحانی و معنوی برای افراد می‌شود. با این حال گرسنه ماندن برای مدت زمان طولانی در ماه رمضان عوارضی را به همراه دارد. سردرد بعد از افطار یکی از عوارض روزه داری است. برای بعضی از افراد سردرد در ماه رمضان طاقت‌فرسا است و حتی ممکن است باعث شود نتوانند روزه داری را ادامه بدهند.

علت سردرد در ماه رمضان چیست؟

دلایل مختلفی برای ایجاد سردرد در ماه رمضان وجود دارد. علت بیشتر این سردرد‌ها کم‌آبی بدن، افت قند خون (پایین آمدن سطح قند خون)، ترک کافئین، تغییر چرخه خواب و کمبود خواب است. دلیل دیگر این سردرد‌ها عواملی مانند هیپوگلیسمی، تغییر در الگوی خواب و استرس است. در مطالعه چهارماهه انجام شده در دانشگاه مالایا (دو ماه قبل از ماه رمضان و یک ماه بعد از آن) ۸۳ نفر شدت و تعداد دفعات سردرد‌های خود را ثبت کردند. نتایج پژوهش نشان داد ۴۸% از افراد مورد مطالعه در ماه مبارک رمضان بیشتر احساس سردرد دارند. اما علت سردرد در روزه‌داری چیست و چرا بعد از افطار دچار سردرد می‌شویم.

روش‎های جلوگیری از سردرد در ماه رمضان

دلایل مختلفی برای ایجاد سردرد در ماه رمضان وجود دارد. علت بیشتر این سردرد‌ها کم‌آبی بدن، افت قند خون، ترک کافئین، استرس، تغییر چرخه‌ی خواب و کمبود خواب است:

۱. آب کافی بنوشید

کمبود آب بدن یکی دیگر از عوامل محرک و رایج است. مصرف کافی مایعات در سحر اغلب می‌تواند از سردرد جلوگیری کند. بیش از ۷۵درصد مغز انسان از آب تشکیل شده است و نسبت به مقدار آب موجود در آن بسیار حساس است. وقتی مغز کمبود آب را تشخیص می‌دهد، شروع به تولید هیستامین می‌کند. تولید هیستامین یعنی بدن شروع به سهمیه‌بندی و صرفه جویی در مصرف آب می‌کند. این امر به دلیل محافظت از مغز در صورت ادامه کم‌آبی به مدت طولانی است. هیستامین‌ها مستقیماً باعث درد و خستگی می‌شوند. به عبارت دیگر معمولاً با سردرد و کاهش انرژی همراه هستند.

مبتلایان به سردرد باید سعی کنند تا حد ممکن از قرار گرفتن در معرض عوامل دیگری مانند کم خوردن مایعات، استرس، خستگی و کمبود خواب در ماه رمضان که باعث تحریک بیشتر بدن برای ایجاد سردرد می‌شود، خودداری کنند. استراحت و خواب غالباً از سردرد جلوگیری می‌کنند و در صورت شکستن روزه، سردرد اغلب محو می‌شود.

۲. کاهش مصرف کافئین

یک علت سردرد در ماه رمضان کم شدن کافئین بدن در افرادیست که عادت به خوردن چای و قهوه دارند. ترک مصرف کافئین به عنوان شایع‌ترین علت سردرد ناشی از روزه گرفتن مطرح می‌شود. بیماران اغلب می‌توانند با کاهش مصرف کافئین در هفته‌های منتهی به ماه رمضان از سردرد جلوگیری کنند. نوشیدن یک فنجان قهوه یا چای در وعده‌ی سحر برای جلوگیری از سردرد ترک کافئین در طول روزه کفایت می‌کند.

۳. اجتناب از غذا‌های حاوی قند و کربوهیدرات ساده 

غذا‌هایی که حاوی کربوهیدرات‌های ساده هستند، خیلی زود قند خون را افزایش می‌دهند و از طرفی به سرعت نیز موجب افت قند خون می‌شوند. این موضوع موجب می‌شود تا فرد بعد از چند ساعت از خوردن سحری با سردرد و افت قند مواجه شود. برای وعده سحری سعی کنید کمتر از کربوهیدرات‌های ساده و شیرین استفاده کنید. افرادی که در طول روزه‌داری به علت کاهش قند‌خون دچار سردرد می‌شوند باید وعده سحری را حتماً میل کنید. اما در این وعده از مصرف غذا‌ها و نوشیدنی‌های حاوی مواد قندی فرآوری شده و شکر به مقدار زیاد بپرهیزند. مصرف قند‌های سریع‌الجذب مثل شکر سفید، نبات، شکلات و شیرینی تهیه شده در قنادی‌ها، باعث جذب سریع قند و بالا رفتن قند خون و ترشح زیاد انسولین و به دنبال آن پایین افتادن سریع قند خون می‌شود و در نتیجه اعتیاد به خوردن قند و شکر و شیرینی ایجاد می‌شود.

۴. کاهش مصرف تنباکو و سیگار

ماه رمضان الزاماً با تغییر در بعضی عادات همراه است. این ماه فرصت خوبی است تا عادت ناپسند مصرف سیگار و تنباکو توسط افراد ترک شود. با کم کردن مصرف این مواد از مدتی قبل از شروع ماه رمضان می‌توان از عوارض ترک ناگهانی آن در این ماه پیش‌گیری کرد. پزشکان استفاده از ماه رمضان به‌عنوان فرصتی ایده‌آل برای ترک سیگار که یکی از خطرناک‌ترین عادات ناسالم برای بدن دانسته و بر آن تاکید می‌کنند.

۵. داشتن خواب کافی

گاهی اوقات مهم‌ترین علت سردرد در ماه رمضان کم خوابی است. از آنجایی که روزه‌داران برای خوردن سحری از خواب بیدار می‌شوند و ممکن است بعد از آن نتوانند به راحتی بخوابند، بدن با کمبود خواب مواجه می‌شود. برای پیشگیری و درمان سردرد روزه‌داران در رمضان باید سعی کنید بعد از خوردن سحری چند ساعت بخوابید. در صورتی که زمان لازم برای این کار را ندارید حتماً در طول روز چند بار چرت بزنید تا کم خوابی‌تان جبران شود.

۶. اجتناب از قرار گرفتن در معرض نور خورشید و گرما

قرار گرفتن در معرض نور خورشید و گرمای زیاد موجب عرق کردن و از دست رفتن آب بدن و در نتیجه سردرد می‌شود. سعی کنید در طول ماه رمضان لباس‌های خنک و روشن بپوشید و در معرض گرمای خورشید و مکان‌های گرم مستقر نشوید.

۷. استفاده از دارو‌های کمکی

اگر معمولاً دچار سردرد می‌شوید و بدن شما قادر به تحمل گرسنگی و تشنگی روزه‌داری نیست، می‌توانید از دارو‌های پیشگیرانه استفاده کنید. این دارو‌ها معمولاً برای ۱۲ ساعت ناشتا تأثیرگذار هستند. برای این کار می‌توانید موقع سحری از یک قرص ناپروکسن ۵۰۰ میلی‌گرم استفاده کنید. البته فراموش نکنید که مصرف هر قرصی باید با تجویز پزشک باشد و در صورت تشخیص متخصص مصرف شود.

۸. استفاده از مواد غذایی شیرین برای سحری و افطار

برای جلوگیری از افت قند خون در طول روز و جلوگیری از سردرد پیشنهاد می‌شود در وعده سحری حتماً از خرما، کشمش و خوراکی‌هایی با شیرینی طبیعی استفاده کنید. برای افطار نیز بهتر است حتماً از عسل، کشمش و خرما استفاده کنید تا قند خون شما تنظیم شود. در بسیاری از مواقع علت احساس سرما در ماه رمضان افت قند و افت فشار خون است که در افرادی که قند‌های مصنوعی و شیرینی‌جات بیشتری استفاده می‌کنند و یا فشار خون پایینی دارند، شایع‌تر است.

با چند علت سردرد روزه داری آشنا شدید. همانطور که خواندید درمان سر درد در ماه رمضان راه حل‌های ساده‌ای دارد. کافیست به اندازه‌ی کافی بخوابید، آب بنوشید، از غذا‌های قندی دوری کنید و مصرف کافئین را کم کنید تا از سر درد بعد از افطار در امان بمانید.