مدتی است که بازار ارز، طلا و سرمایه انتخابات آمریکا را زیر نظر قرار داده است. تحلیلگران در بازارهای مختلف، عملکرد بورس، سکه و بازار ارز را به انتخابات آمریکا ربط می‌دهند و نتیجه آن را در فضای انتظاری معامله‌گران بازارها موثر می‌دانند.

با وجودی که آمریکا بزرگترین اقتصاد جهان است ولی رابطه اقتصادی ایران با این کشور به اندازه‌ای نیست که روابط تجاری ما و آمریکا تحت تأثیر انتخابات باشد. آنچه که در شرایط پرتنش بین‌المللی انتخابات ایالات متحده را در نظر بازارهای داخلی پررنگ کرده است، تشدید تحریم‌ها در ابتدای دهه نود و نقش ایالات متحده به عنوان سکاندار جهانی دلار در اعمال این تحریم‌ها است. مذاکرات برجام، خروج از برجام و تنش‌های ژئوپلتیک منطقه‌ای است که هم‌اکنون بر فضای بین‌المللی سایه افکنده است و همه این موارد عواملی هستند که انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده را برای بازار ارز با اهمیت کرده است.

اکوایران در این گزارش شرایط بازارهای دلار، سکه، مثقال طلا و بورس تهران را در یک ماهه باقی‌مانده تا انتخابات در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۱۶ بررسی می‌کند و پس از آن متغیرهای مربوط به انتخابات سال ۲۰۲۴ بررسی بخواهد شد.

 بازارها و انتخابات سال ۲۰۱۶ ریاست‌جمهوری آمریکا

توافق برجام در دوره اول ریاست جمهوری حسن روحانی و باراک اوباما یکی از علل برقراری ثبات و افزایش رشد اقتصادی تا پیش از خروج ترامپ از برجام در دوران ترامپ تلقی می‌شود. برجام در سال ۲۰۱۶ که به تحریم‌های ایران مرتبط بود یکی از مهم‌ترین عواملی بود که انتخابات آمریکا در سال ۲۰۱۶ را برای ایران مهم کرده بود در آن سال هیلاری کلینتون از حزب دموکرات و دونالد ترامپ از حزب جمهوریخواه نامزدهای نهایی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بودند و در یک رقابت تنگاتنگ ترامپ در نهایت پیروز انتخابات سال۲۰۱۶ شد.

در حالی که انتظار می‌رفت کلینتون ادامه‌دهنده راه هم‌حزبی خود باراک اوباما در برابر برجام باشد. ترامپ در رقابت‌های انتخاباتی برجام را توافقی اشتباه می‌خواند و وعده پاره کردن برجام در صورت پیروزی در انتخابات را سر می‌داد.

در نهایت در انتخابات ۸ نوامبر ۲۰۱۶(۱۸ آبان ۹۵) ترامپ در انتخابات آمریکا پیروز شد.‌ دلار تهران در بازه یک‌ماهه تا انتخابات ایالات متحده ۱.۴ درصد رشد کرد و پس از آن هم رشد آرام خود را ادامه داد و ۱.۲ درصد در بازه یک هفته بعد از انتخابات بالا رفت.

سکه امامی در پیش از انتخابات آمریکا رشد کمتر از یک درصدی را در بازه یک ماهه داشت و پس از انتخابات ایالات متحده بازدهی منفی ۲.۹ درصدی را در مدت یک هفته ثبت کرد. بورس تهران در یک‌ماهه قبل انتخابات رشد ۳.۱ درصدی داشته است ولی پس از انتخابات کاهش ۰.۷ درصدی را در مدت یک هفته ثبت کرده است. طلای آب شده پیش از انتخابات ۲ درصد افزایش پیدا کرد و پس از انتخابات ۱.۴ درصد منفی شد.

بسیاری از کشورها از ریاست‌جمهوری ترامپ زخم خوردند

سیاست‌های تهاجمی ترامپ در دوره ریاست جمهوری وی برای بسیاری از کشورها مطلوب نبود. سیاست‌های مهاجرتی وی مکزیک را آزار داد و با وضع تعرفه‌های بالا بر اقتصاد چین فشار آورد. تحریم‌های سزار در دوره او علیه سوریه این کشور را پس از جنگ با بحران تورم وحشتناک رو به رو کرد و لبنان هم از این مسیر دچار تورم بالا شد. او در دوره خود خرید اوراق قرضه دولتی ونزوئلا را ممنوع کرد و سبب ایجاد ابرتورم در این کشور شد. تمام این اقدامات توسط وی باعث شد که کشورهای مختلفی از سیاست های وی زخم بخورند و در انتظار شکست وی در انتخابات ۲۰۲۰ به عنوان فرصت ایجاد شده برای تغییر باشند و در نهایت جو بایدن توانست در بحران کرونا پیروز انتخابات شود.

ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری خود از برجام خارج شد. با افزایش ظرفیت تولید نفت آمریکا و افزایش سقف تولید سایر تولیدکنندگان نفت مانند عربستان، او در فروش نفت ایران در شرایط تحریمی مانع ایجاد کرد و شیوع کرونا در دوران ریاست جمهوری او تامین منابع را همزمان با کاهش قیمت نفت برای ایران سخت کرد.

پیش از خروج ترامپ از برجام در ابتدای سال ۹۷ ارزش دلار نقدینگی در ایران به ۳۷۸ میلیارد دلار رسید که بیشترین میزان از ابتدای ‌سال ۱۳۶۰ تا کنون است. بالا رفتن ارزش دلاری نقدینگی در سایه سودهای بالای بانکی توسط بانک مرکزی و آرامش فضای سیاسی در سایه برجام رخ داده بود و همین مسئله اثر اتفاقات دوران ترامپ را بر اقتصاد بیشتر کرد.

 نقره‌داغ شدن افزایشی‌ها در ۲۰۲۰

در بازه یک‌ماهه تا انتخابات ریاست جمهوری سوم نوامبر ۲۰۲۰ (سیزدهم آبان ۹۹) دلار تهران ۵.۳ درصد رشد کرد، سکه امامی ۸.۴ درصد بالا رفت و طلای آب شده ۱.۱ درصد بالا رفت. بورس تهران که در این ایام تحت تأثیر سقوط تاریخی مرداد سال ۹۹ بود با سقوط ۱۶ درصدی شاخص کل مواجه شد و در نهایت در بازه یک هفته‌ای پس از انتخابات آمریکا و شکست ترامپ که امیدواری‌ها از بازگشت آمریکا به برجام تقویت شد، دلار تهران چهار درصد منفی شد، سکه امامی در یک هفته ریزش ۹.۴ درصدی را ثبت کرد و طلای آب شده با زیان ۶.۹ درصدی مواجه شد. شاخص کل بورس تهران در دوره یک هفته ای پس از انتخابات ۴.۵ درصد منفی شد.

انتخاباتی که برای جهان حساس شد

حال جهان در انتظار انتخابات سال ۲۰۲۴ است که امروز ۵ نوامبر (۱۵ آبان ) برگزار می‌شود. روسیه و اوکراین در همسایگی اروپا در جنگ هستند و لبنان و غزه و در آتش جنگ اسرائیل می‌سوزند و ایران و اسرائیل علیه یکدیگر حمله مستقیم نظامی داشته‌اند و معامله گران سطح اقدامات سیاسی و نظامی، کره شمالی و چین را تحت نظر دارند.

حال اما دیگر خبری از بحران اقتصادی کرونا و قرنطینه نیست، بسیاری از تحلیلگران معتقدند که ترامپ دیگر نمی‌تواند مانند گذشته فروش نفت ایران را متوقف کند و مسیر فروش نفت ایران هموارتر است و ارزش دلاری نقدینگی در ابتدای سال جاری ۱۳۳.۹ میلیارد دلار بوده که بازار ارز را از از این منظر تهدید نمی‌کند.

در چنین شرایطی تجربه بیش از ده سال تحریم سخت انتظارات در اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داده است.صحبت‌ها درباره تصویب اف‌ای‌تی‌اف جدی‌تر شده است و تصویب آن می‌تواند در اینده فضای انتظاری را آرام کند. از طرفی برخی تحلیلگران متصورند که چون ترامپ در اجماع سازی با اروپا و سایر کشورها ضعیف است حتی پیروری او می‌تواند فرصت‌هایی برای ایران ایجاد کند.

دلار تهران در سایه ریسک‌های سیستماتیک در بازه یک‌ماهه تا انتخابات آمریکا ۹ درصد رشد کرده است. بورس تهران هم تحت تأثیر ریسک‌های ژیوپولتیک ۳.۶ درصد کاهش یافته است. طلای آب شده با همدستی اونس جهانی طلا بیشترین بازدهی را کسب کرده و ۱۱.۴ درصد بالا رفته است و سکه امامی هم ۶ درصد رشد کرده است. در چنین شرایطی برخی متصورند که انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا تأثیر مقطعی کوتاه‌مدت می‌تواند بر بازارها بگذارد ولی در میان مدت، تصویب اف‌ای تی اف، تنش‌های منطقه‌ای و سیاست‌های اقتصادی و سیاسی کشور عامل تعیین کننده بر بازارها هستند.