زمانی که میزان اسید معده زیاد شود یا مخاط پوشش دهنده معده به اندازه کافی ترشح نشوند، اسید معده باعث زخم معده می‌شود. باکتری نیز یکی از مهم‌ترین علل بروز زخم معده است.

زخم معده چه علائمی دارد؟

چه طور بدانیم به زخم معده مبتلا هستیم و آیا دردهای که گهگاه در شکم احساس می‌شود به دلیل زخم معده است یا علت دیگری دارد؟ علائم زیر از مهم‌ترین نشانه‌های ابتلای یک فرد به بیماری زخم معده است:

درد ناحیه معده

احساس پربودن معده، نفخ و آروغ‌زدن

عدم تحمل غذاهای چرب

سوزش سردل

حالت تهوع

شایع‌ترین علامت زخم معده، درد و سوزش است که در زمان گرسنگی به دلیل تولید اسید معده تشدید می‌شود. این نوع درد را اغلب می‌توان با خوردن غذاهای خاصی که اثر اسید معده را خنثی می‌کنند یا با مصرف داروهای کاهنده اسید تسکین داد. در موارد شدید زخم معده ممکن است علائم زیر بروز کند:

استفراغ که احتمال دارد با خون نیز همراه باشد

خون تیره در مدفوع، مدفوع سیاه و تیره‌رنگ

مشکلات تنفسی

احساس ضعف

حالت تهوع یا استفراغ

کاهش وزن بی‌دلیل

تغییرات اشتها

داروهای زخم معده

داروهایی که به منظور درمان زخم معده مورد استفاده قرار می‌گیرند بستگی به علت زمینه‌ای زخم دارد. برای مثال، اگر فردی مبتلا به زخم معده باشد و علت آن مصرف بیش از حد داروهای مسکن تشخیص داده شود، ممکن است پزشک نوع مسکنی که فرد استفاده می‌کند را تغییر داده و داروی دیگری مانند پاراستامول تجویز نماید. اما اگر تشخیص بر این باشد که زخم معده به دلیل هلیکوباکتر پیلوری بروز کرده است، رویکرد درمانی متفاوتی به کار گرفته خواهد شد. در چنین مواردی معمولا داروهای زیر تجویز می‌شوند:

آنتی بیوتیک‌هایی که از رشد و تکثیر هلیکوباکتر جلوگیری می‌کنند

مهارکننده‌های پمپ پروتون که تولید اسید معده را مهار می‌کنند

آنتاگونیست‌های گیرنده H2 که از تولید اسید مازاد جلوگیری می‌کنند

آنتی اسیدها یا آلژینات‌ها برای کاهش تولید اسید معده تجویز می‌شوند

داروهایی مانند بیسموت ساب‌سالیسیلات که از پوشش معده محافظت می‌کنند

علائم زخم معده اغلب پس از درمان به سرعت فروکش می‌کند. با این حال، مصرف داروها بایستی تا اتمام دوره و مطابق با دستور پزشکی ادامه یابد.

آنتی‌بیوتیک‌ها و درمان زخم معده

گام اول در درمان زخم معده از بین بردن باکتری هلیکوباکتر پیلوری است که از طریق تجویز آنتی بیوتیک‌ها صورت می‌گیرد. اگر باکتری هلیکوباکتر پیلوری در دستگاه گوارش شما رویت شود، پزشک ممکن است ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها را برای از بین بردن عفونت تجویز کند. این داروها معمولاً شامل آموکسی‌سیلین، کلاریترومایسین، مترونیدازول، تینیدازول، تتراسایکلین و لووفلوکساسین است.

آنتی‌بیوتیک‌های مورداستفاده برای زخم معده با توجه به میزان مقاومت هلیکوباکتر به آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شوند و ممکن است بر اساس ناحیه جغرافیایی متفاوت باشد. به‌منظور درمان زخم معده، مصرف آنتی‌بیوتیک و همچنین داروهای دیگر برای کاهش اسید معده به مدت دو هفته لازم است. عوارض جانبی این آنتی بیوتیک‌ها اغلب خفیف است و شامل موارد زیر است:

احساس کسالت و خستگی

اسهال

طعم فلز در دهان

آنتی‌بیوتیک‌ها و درمان زخم معده

مهارکننده‌های پمپ پروتون که PPI نیز نامیده می‌شوند با کاهش عملکرد تعدادی از سلول‌هایی که در تولید اسید معده فعال هستند، بهبودی زخم را تسریع می‌کنند. از این نوع داروها می‌توان امپرازول، لانسوپرازول، رابپرازول، اسمومپرازول و پانتوپرازول را نام برد. استفاده طولانی‌مدت از مهارکننده‌های پمپ پروتون، به‌ویژه در دوزهای بالا ممکن است پوکی استخوان را به دنبال داشته باشد و خطر شکستگی لگن، مچ دست و ستون فقرات را افزایش دهد. سایر عوارض جانبی داروهای مهار کننده اسید به شرح زیر است:

سردرد

اسهال یا یبوست

احساس کسالت

معده درد

سرگیجه

بثورات پوستی

داروهای کاهنده تولید اسید معده

به این گروه از داروها مسدودکننده‌های هیستامین (H-2) نیز گفته می‌شود و میزان اسید معده آزادشده در دستگاه گوارش را کاهش می‌دهند. داروهای مسدودکننده‌ هیستامین درد معده را تسکین می‌دهند و بهبودی زخم‌ها را تسریع می‌کنند. از این گروه دارویی می‌توان  فاموتیدین، سایمتیدین و نیزاتیدین را نام برد.

آنتی‌اسیدهای خنثی‌کننده اسید معده

پزشک شما ممکن است یک آنتی‌اسید را نیز در کنار سایر داروها تجویز نماید. آنتی‌اسیدها اسید موجود در معده را خنثی کرده و به تسکین درد کمک می‌کنند. البته مصرف این داروها در برخی افراد عوارضی همچون یبوست یا اسهال را به دنبال دارد. لازم به یادآوری است که آنتی‌اسیدها برای تسکین علائم مفید هستند، و معمولاً برای بهبود زخم‌ها تجویز نمی‌شوند.

داروهای محافظت‌کننده پوشش معده و روده کوچک

در برخی موارد و بسته به تشخیص پزشک داروهایی به نام ترکیبات سیتو پروتکتیو (محافظت‌کننده‌های سلولی) تجویز می‌شود که در محافظت از مخاط معده و روده کوچک مؤثر هستند. از این گروه دارویی می‌توان سوکرالفات (کارافات) و میزوپروستول (سایتوتک) را نام برد.

میوه‌های مفید برای معده و روده

در ادامه میوه‌هایی را معرفی می‌کنیم که برای زخم معده و عفونت‌های معده خوب هست. این میوه‌ها عبارت‌اند از انگور، انار، موز، آناناس، هلو، کیوی، سیب، انبه، لیمو، اسفناج، هویج، بروکلی، سیب‌زمینی شیرین، آووکادو، نخودفرنگی و کرفس.

دستور غذا برای زخم معده

خوردن مقدار کافی پروتئین برای کسانی که زخم معده دارند، بسیار مهم است. به جای سه وعده اصلی، هر روز پنج یا شش وعده غذایی کوچک داشته باشید. حداقل سه ساعت قبل از خواب غذا را تمام کنید. میوه‌ها، سبزی‌ها، حبوبات، گوشت بدون چربی، ماهی و غذای دریایی، تخم‌مرغ، غذاهای سویا، غذاهای لبنی تخمیر شده، چربی‌های سالم مانند روغن‌زیتون ، آووکادو و آجیل، غلات کامل و ترک خورده، چای سبز، گیاهان و ادویه‌جات ترشیجات سازگار با معده هستند.

آیا گردو برای زخم معده مضر است؟

این سؤال مهمی هست که برای همه ما پیش می‌آید در جواب باید بگوییم، گردو حاوی مقادیر زیادی فیبر است که عملکرد هضم را بهبود می‌بخشد. انسان‌ها به طور روزانه به فیبر نیاز دارند تا روده بتواند کار خود را انجام دهد. معمولاً منابع متداول پروتئین مانند گوشت و لبنیات فاقد فیبر هستند. خوردن گردو روزانه به مقدار کم در رفع مشکلات گوارشی به شما کمک می‌کند و عملکرد روده را نیز بهبود می‌بخشد.

ماست برای زخم معده خوب است؟

ماست باعث رفع انواع زخم‌های گوارشی می‌شود. ماست حاوی باکتری‌های مفید است که به حفظ تعادل بین باکتری‌های مفید و باکتری‌های مضر در دستگاه گوارش کمک می‌کنند.

گوجه برای زخم معده

مصرف بیش از حد گوجه‌فرنگی را موجب اختلالات گوارشی مانند نفخ، درد معده و ورم معده می‌شود. در نتیجه افرادی که زخم معده دارند، باید با احتیاط از گوجه‌فرنگی استفاده کنند.

چه چیزهایی برای زخم معده ضرر دارد؟

به صورت کلی الکل، قهوه، غذاها و نوشیدنی‌های کافئین دار، شیر یا خامه، گوشت‌های، چرب، غذاهای سرخ شده، غذاهای پرچرب، غذاهای به شدت ادویه‌دار، غذاهای شور، مرکبات و آب‌میوه‌ها، گوجه‌فرنگی و شکلات برای معده مضر هستند و افرادی که زخم معده دارند باید از خوردن این خوراکی‌ها صرف‌نظر کنند.

غذاهای مفید برای زخم معده در طب سنتی

حکمای طب سنتی معتقدند که بهترین درمان‌ها برای زخم معده، مصرف عصاره شیرین‌بیان است؛ پودر عصاره شیرین‌بیان را داخل یک استکان آب جوشیده ولرم ریخته و ۲۰ دقیقه قبل از هر وعده غذایی استفاده کنید. همچنین استفاده از ترکیب ماست، گل سرخ، پونه و آویشن را نیز توصیه می‌کنند.

چرا دچار زخم معده می‌شویم؟

دلایل فراوانی وجود دارند که می‌توانند خطر ایجاد زخم را افزایش دهند. در ادامه به این دلایل می‌پردازیم.

استفاده از مسکن‌های ضد التهاب‌های غیر استروئیدی مانند ناپروکسن، آسپرین، ایبوبروفن و بسیاری از داروهای دیگر می‌توانند باعث ایجاد زخم شوند.

تولید اضافی اسید، تومور سلول‌هایی که در معده اسید تولید می‌کنند، باعث افزایش ترشح اسید می‌شود.

همچنین سیگار کشیدن یا مصرف تنباکو، بیماری شدید، پرتودرمانی، نوشیدن زیاد الکل نیز ممکن از دلایل ابتلا به زخم معده باشد.

علائم بیماری زخم معده

زخم معده علائمی مثل نفخ، درد سوزشی در قسمت میانی یا تحتانی معده بین وعده‌های غذایی یا هنگام شب، تهوع یا استفراغ و سوزش سر دل دارد.

۶ میوه معجزه‌گر برای زخم معده

هویج، سیب، آلوئه ورا، موز، سیب‌زمینی، دانه کتان ۶ ماده معجزه‌گر برای افرادی هست که زخم معده دارند./گسترش نیوز