به گزارش ایسنا، از گذشته‌های دور تاکنون همیشه بر سر عدد ۱۳ بحث بوده است و عده‌ای آن را بدشگون می‌دانستند. باورهای عامه به نحس بودن «سیزده»، حتی در مقاطعی چنان رواج یافت که برخی هنگام شمارش اعداد از ذکر عدد ۱۳ خودداری می‌کردند یا برای بیان این عدد از ترکیب «دوازده به علاوه یک» استفاده می‌کردند. هرچند ذکر این نکته مهم است که باور به نحس بودن عدد ۱۳ تنها در میان ایرانیان رواج نداشته و در میان سایر اقوام هم دیده می‌شده است.
بنابراین با ذکر همین نکته مشخص است که اساسا عدد ۱۳ خوش یمن به حساب نمی‌آمده و خوش‌یمن بودن خرید طلا در سیزدهمین روز ماه صفر که برخی آن را ماهی سنگین می‌دانند نیز نه تنها پشتوانه مذهبی در آیات و روایات ندارد بلکه حتی در باورهای عامه نیز موضوعی پذیرفته شده به حساب نمی‌آمده و تازه است.
البته این باور ساختگی تنها معطوف به خرید طلا نماند. در روزهای منتهی به ۱۳ صفر برخی اینفلوئنسرهای اینستاگرامی مردم را برای برطرف شدن حاجاتشان تشویق به خریدهای دیگر هم می‌کردند. آنها مدعی بودند که اگر می‌خواهید تا سال دیگر خانه بخرید باید در روز ۱۳ صفر جاکلیدی بخرید، اگر می‌خواهید تا سال بعد صاحب فرزند شوید باید لباس بچه بخرید و … . خرافاتی که نه مبنای دینی دارند و نه حتی سابقه طولانی مدتی پشت آنها وجود دارد و نهایتا مربوط به یک یا دو سال اخیر هستند.
با این وجود صف‌های طولانی مقابل طلافروشی‌های سطح شهر و شلوغی بازارهای طلا نشان می‌داد افراد بیشتر خوش‌یمن بودن خرید طلا در ۱۳ صفر را باور کرده‌اند و به قدر وسع خود اقدام به خرید طلا کرده‌اند. کاری که به نظر ضرر اقتصادی ندارد و حتی اگر روایات درست هم نباشد، آنها ضرر نمی‌کنند. اما آیا می‌توان مطمئن بود که گستره چنین باورهای خرافی در سایر موارد هم مانند خرید طلا بی‌ضرر باشد؟
در همین زمینه علی صفی‌پور ـ پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران ـ در یادداشتی که در اختیار ایسنا قرار داده است باور ساختگی خوش‌یمن بودن خرید در روز ۱۳ صفر را بررسی کرده است.
باور به خوش‌یمن بودن روزها مبنای علمی ندارد
او در این یادداشت آورده است: «در خبری از زبان نایب رییس اتحادیه طلا و جواهر آمد که «صف طولانی مردم برای خرید طلا در ۱۳ صفر/ در سال‌های گذشته چنین چیزی را ندیده بودیم/ ما هم تعجب کردیم». گویا در فضای مجازی چنین شایعه شده بود که خرید طلا در ۱۳ صفر خوش یمن است. این که آیا روزی خوش یمن باشد یا نباشد، بازمی‌گردد به باور کهن اخترشناسی و احکام نجوم در چارچوب بحث «اختیارات» که مبنای دانشی نداشته و بیش از هر چیز بر پایه باورهای اسطوره‌ای و در چارچوب نگرش اسطوره‌ای گذشتگان به آسمان بنا شده است. هرچند، هنوز هستند کسانی که این باورهای کهن را بر اساس دانش می‌دانند، دانشی کهن که هنوز دانش امروزینِ بشر توان تایید آن را ندارد.»
صفی‌پور در بخش دیگری از این یادداشت آورده است: «اما جالب این است که برپایه همان باورهای کهن احکام نجوم و اختیارات، روز سیزدهم ماه، روزی بدشگون است؛ به ویژه آن که اگر سیزده صفر باشد. صادق هدایت نیز از این بدشگونی روز سیزده و به‌ویژه ماه صفر در باور عامه مردم یاد کرده است.»
به اعتقاد این پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران، روز سیزدهم در متون دینی نیز روزی بدشگون به‌شمار آمده است و در ادامه یادداشت خود به ذکر مثالی در این زمینه پرداخته و آورده است: «برای نمونه علامه مجلسی در بحارالانوار و ملامحسن فیض کاشانی نیز در رسائل خود از بدشگونی روز سیزدهم یاد کرده‌اند و آن را بسیار سنگین و پیوسته بدشگون (نحس مستمر) خوانده‌اند. زین‌العابدین شیروانی نیز در بستان‌السیاحه (نگارش ۱۲۴۸هجری مهی) آورده است: سیزده از قدیم باشد بد / هیچ کاری در او نمیزیبد. همو درباره روز سیزدهم گوید :«روز سیزدهم جمیع شهور موافق نجوم نیز مزمومست.»
صفی‌پور همچنین تاکید کرده است: «قهرمان میرزا سالور معروف به عین السلطنه هم که به اختیارات و احکام نجوم باور داشت، در خاطرات خود از بدشگونی سیزده صفر گفته است. اما بر پایه همان باورهای مردمی، هیچ توصیه نشده است که در این روز بدشگون کسی طلا بخرد چون خوش یمن است، بلکه توصیه شده است در روز سیزدهم: «نیک است در این روز دُعا کردن و حاجت خواستن». این مسئله گویای قدرت رسانه است که چگونه یک روز بدشگون به روزی خوش یمن و شگون، بدل می‌شود. البته آشکار است که در پس پرده این کار، کسانی هستند که از آن سود می‌برند.»
انتهای پیام