صفحه اقتصاد –

به گفته صنم وکیل، تحلیلگر مسائل خاورمیانه در اندیشکده چتهم هاوس، کابینه جدید و از جمله وزیر امور خارجه جدید هنوز از مجلس رای اعتماد نگرفته اند و این احتمالا موجب کندی گفتگو‌های داخلی در این باره گشته است. وکیل اضافه کرد، در عین حال رئیس جمهور اصلاح طلب، پزشکیان ممکن است تلاش کند بین ضرورت ارسال پیامی قدرتمندانه و منفعت گسترده‌تر دولت خود در کاستن از تاثیرات تحریم‌های اقتصادی غرب و جلوگیری از انزوای بیشتری بین المللی ایران توازنی برقرار سازد. این تحلیلگر مسائل منطقه‌ای ادامه داد: «پاسخ ایران باید به دقت مورد محاسبه قرار گیرد تا مبادا در‌های مذاکره با غرب را که می‌تواند موجب رفع احتمالی تحریم‌ها شود ببندد.»

متیو مپوک بیگ در نیویورک تایمز نوشت: پس از آنکه رهبر ارشد حماس در پایان ماه گذشته میلادی در تهران ترور شد، ایران وعده انتقام سر داد و موجب شد تا بسیاری در اسرائیل نگران انجام یک حمله قریب الوقوع باشند. اکنون حدود ۲ هفته گذشته و هیچ پاسخ گسترده ای از سوی ایران صادر نگشته است. این سبب شده تا اسرائیل و کل خاورمیانه در اضطراب و نگرانی به سر ببرند.

در ادامه این مطلب آمده است: این بحران در بازه زمانی حساسی در ایران به وقوع پیوسته و به گفته تحلیلگران تهران تلاش می کند در عین حالی که این ترور که در خاکش انجام شده بدون مجازات باقی نماند، از وقوع یک جنگ تمام عیار در برابر یک دشمن قدرتمند اجتناب ورزد. این همچنین در حالی است که دولتی جدید در تهران بر سر کار آمده که می تواند تصمیم گیری در خصوص نحوه پاسخگویی را تا حدودی کند نماید.

در این گزارش نگاهی داریم به این بحران و اینکه چه عواملی می تواند تعیین کننده اتفاقات بعدی باشد:

چرا ایران وعده انتقام داده است؟

مقام های ایران و حماس وعده داده اند که انتقام ترور اسماعیل هنیه، رهبر شاخه سیاسی حماس را که در ۳۱ جولای پس از شرکت در مراسم تحلیف رئیس جمهور جدید ایران جان خود را از دست داد خواهند گرفت. یک روز قبل، فواد شکر یکی از فرماندهان ارشد حزب الله لبنان در یک حمله هوایی اسرائیل در حومه بیروت کشته شده بود. اما ترور هنیه ضربه سنگین تری برای تهران بود زیرا در خاک ایران اتفاق افتاد. به گفته چند مقام ایرانی، سران ایران در پاسخ دستور داده که حمله ای مستقیم علیه اسرائیل صورت گیرد. امتناع از عملی کردن این تهدید این پیام را ارسال خواهد که نظام بازدارندگی ایران که طی سال ها با هزینه ای سنگین برقرار شده توخالی و عاری از کارآمدی بوده است.

چرا ایران تاکنون پاسخ ترور هنیه را نداده است؟

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران ضمن تاکید بر ضرورت تنبیه اسرائیل گفته: «تهران علاقمند به افزایش درگیری های منطقه ای نیست.»

به علاوه به گفته صنم وکیل، تحلیلگر مسائل خاورمیانه در اندیشکده چتهم هاوس، کابینه جدید و از جمله وزیر امور خارجه جدید هنوز از مجلس رای اعتماد نگرفته اند و این احتمالا موجب کندی گفتگوهای داخلی در این باره گشته است.

وکیل اضافه کرد، در عین حال رئیس جمهور اصلاح طلب، پزشکیان ممکن است تلاش کند بین ضرورت ارسال پیامی قدرتمندانه و منفعت گسترده تر دولت خود در کاستن از تاثیرات تحریم های اقتصادی غرب و جلوگیری از انزوای بیشتری بین المللی ایران توازنی برقرار سازد.

این تحلیلگر مسائل منطقه ای ادامه داد: «پاسخ ایران باید به دقت مورد محاسبه قرار گیرد تا مبادا درهای مذاکره با غرب را که می تواند موجب رفع احتمالی تحریم ها شود ببندد.»

علی واعط مدیر پروژه ایران در اندیشکده گروه بحران نیز اظهار داشت، یک پاسخ نظامی که عمدتا نمادین به نظر بیاید از نظر تهران پرریسک نیز هست اما بعید است که مانع از انجام حملات بیشتر توسط اسرائیل شود. وی افزود، این سبب می شود که تنها گزینه باقی مانده یک پاسخ اساسی باشد که احتمالا به نوبه خود موجب تحریک اسرائیل به نشان دادن واکنشی بزرگتر خواهد شد و در آن صورت تهران قادر به کنترل چرخه افزایش تنش نخواهد بود. «اسرائیل در این وضعیت به ایران کیش داده زیرا ایران گزینه های خوبی در اختیار ندارد.» به گفته وکیل و واعظ در این مقطع تشخیص مقاصد ایران کاری دشوار است.

پاسخ ایران ممکن است چگونه باشد؟

ایران ممکن است از چند جهت و در اشکال مختلف اسرائیل را هدف قرار دهد. تهران دارای شبکه ای از نیروهای نیابتی شامل حماس، حزب الله و حوثی های یمن است و این به ایران امکان حمله به اهدافی در شمال اسرائیل و دریای سرخ را می دهد.

دو مقام اسرائیلی و یک مقام اطلاعاتی غربی هفته گذشته گفتند بر اساس آخرین اطلاعات حزب الله احتمالا در حمله ای جداگانه وارد عمل خواهد شد و اقدامات تلافی جویانه ایران بعد از حزب الله انجام خواهد گرفت.

حمله ماه آوریل ایران به خاک اسرائیل با ۳۰۰ موشک و پهپاد که اولین حمله در نوع خود به خاک اسرائیل محسوب می شد موجب به بار آمدن خسارات محدودی به یک پایگاه هوایی این کشور در صحرای نگو شد. اکنون اسرائیل خود را برای یک حمله احتمالی بزرگتر آماده کرده است.

اسرائیل چگونه خود را برای حمله ایران آماده می کند؟

مقام های اسرائیلی به مردم گفته اند در اتاق های امن مستحکم غذا و آب ذخیره کنند و بیمارستان ها برنامه هایی را برای انتقال بیماران به بخش های زیرزمینی خود آماده کرده اند. در عین حال تیم های نجات در شهرها مستقر گشته اند.

دیپلمات های آمریکایی و اسرائیلی و مقام های امنیتی در ماه آوریل اطلاعاتی قبلی از گستره و شدت حمله ایران داشتند و این موجب تسهیل اقدامات دفاعی گردید. اکنون نیز گذشت حدود دو هفته از ترور هنیه به آنها اجازه داده تا آمادگی خود را در برابر حمله ایران بالا ببرند.

هفته گذشته نخست وزیر اسرائیل گفت، اسرائیل آماده دفاع و حمله است. با این حال تحلیلگران نظامی می گویند ایران و حزب الله ممکن است با شلیک همزمان تعداد زیادی موشک سامانه های دفاعی اسرائیل را غافلگیر کنند. آنها همچنین ممکن است تعداد بالایی پهپاد به سمت اسرائیل روانه کنند که قادر به پرواز در ارتفاع پایین هستند و این ردیابی و انهدام آنها را دشوار می سازد.

ایالات متحده و سایرین چگونه پاسخ خواهند داد؟

دیپلمات ها ماه هاست که نگران اند حملات متقابل بین ایران و اسرائیل منجر به یک رویارویی منطقه ای شود. در نتیجه برای به حداقل رساندن شدت پاسخ ایران تمام تلاش خود را به کار بسته اند. برای مثال رهبران ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایتالیا روز دوشنبه از ایران خواستند تا از تهدید به اقدام نظامی عقب بنشیند. آنها از اقدام دفاعی اسرائیل در برابر ایران حمایت کردند. نخست وزیر بریتانیا همچین در گفتگوی تلفنی با رئیس جمهور ایران همین درخواست را تکرار کرد.

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز سه شنبه ضمن انتقاد از درخواست های جداگانه بریتانیا، فرانسه و آلمان برای خویشتن داری ایران انتقاد کرد و گفت تهران حق دفاع از حاکمیت ملی اش را برای خود محفوظ می داند. وزیر امور خارجه اردن در روزهای اخیر برای رایزنی با مقام های ایرانی به تهران سفر کرده است. عربستان نیز هفته گذشته با تشکیل نشست اضطراری سازمان همکاری اسلامی، ترور هنیه را نقض حاکمیت ایران خواند و خواستار کاهش تنش توسط همه طرف ها شد. 

ایالات متحده آمادگی نظامی خود در منطقه را بالا برده است. وزیر دفاع آمریکا دستور داده تا هواپیماها، کشتی های جنگی و زیردریایی های مجهز به موشک های هدایت شوند عازم منطقه شوند. در عین حال، دولت بایدن به دنبال از سرگیری مذاکرات آتش بس در نوار غزه بوده است. دولت بایدن و میانجیگران عرب در حال برنامه ریزی نشستی در منطقه در روز پنجشنبه هستند تا توافق آتش بس را به پیش ببرند. اسرائیل گفته که مذاکره کنندگان خود را اعزام خواهد کرد اما حماس هنوز نگفته که در این گفتگوها حضور خواهد داشت یا نه.