اقتصاد۲۴- سعید لیلاز مهرآبادی، روزنامه‌نگار، تحلیل‌گر اقتصادی و استاد دانشگاه، یکی از چهره‌های شناخته‌شده جریان اصلاح‌طلب در سه دهه گذشته است؛ کسی که کارش را از اتاق‌های تحریریه آغاز کرد و بعد‌ها تا مدیریت صنعتی و تحلیلگری سیاسی و اقتصادی پیش رفت. او که اکنون قائم‌مقام شرکت ایران‌خودرو دیزل است، کارنامه‌ای بحث‌برانگیز دارد؛ از سردبیری روزنامه توقیف‌شده «سرمایه» و تدریس در دانشگاه شهید بهشتی گرفته تا مدیریت شرکت‌های خودروسازی و ایفای نقش در پروژه «تاریخ شفاهی دولت روحانی».
سعید لیلاز را می‌توان نمونه‌ای از روزنامه‌نگاران نسل دوم پس از انقلاب دانست که میان دانشگاه، رسانه و سیاست رفت‌وآمد کرده‌اند و همواره در نقطه‌ای حساس از تحولات کشور ایستاده‌اند. او از تحریریه روزنامه اطلاعات تا اتاق‌های تصمیم‌گیری اقتصادی، از زندان ۸۸ تا گفت‌وگوی محرمانه با وزیر خارجه و از مدیریت خودروسازی تا حضور در دانشگاه، مسیری پر فراز و نشیب را پشت سر گذاشته است.
ماجرای انتشار فایل صوتی ظریف، نام او را در سطح ملی مطرح کرد؛ پرونده‌ای که هنوز هم پرسش‌های بی‌پاسخ فراوانی دارد. اما فراتر از این جنجال‌ها، لیلاز یکی از مهم‌ترین تحلیل‌گران اقتصادی کشور است که نقش و تأثیرش بر مباحث سیاست‌گذاری، همچنان قابل توجه است.
بیوگرافی سعید لیلاز
لیلاز متولد دهه ۱۳۴۰ است و در سال ۱۳۶۶، زمانی که تنها ۲۴ سال داشت، وارد روزنامه اطلاعات شد. پیش از آن نیز مقالاتی برای این روزنامه می‌نوشت؛ همان مسیری که پدر روزنامه‌نگار او پیش از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ طی کرده بود. پدری که در روزنامه‌هایی مانند «آتش» می‌نوشت و گرایش‌های چپ داشت. این پیشینه خانوادگی بعد‌ها در تحلیل‌ها و نگاه اقتصادی-سیاسی لیلاز نیز بازتاب پیدا کرد و او را به یکی از چهره‌های شناخته‌شده نسل جدید روزنامه‌نگاران پس از انقلاب تبدیل کرد.
لیلاز از تحریریه‌ها تا صحنه سیاست
لیلاز در دهه ۱۳۷۰ و ۱۳۸۰ به‌تدریج وارد حوزه تحلیل اقتصادی شد و با نوشتن یادداشت‌های تند و انتقادی در روزنامه‌های اصلاح‌طلب به شهرت رسید. او سردبیری روزنامه «سرمایه» را بر عهده گرفت؛ روزنامه‌ای که به‌دلیل رویکرد اقتصادی و نقد‌های جدی‌اش به سیاست‌های دولت وقت، در نهایت توقیف شد.
بیشتر بخوانید: فیلم/ سعید لیلاز، اقتصاددان: بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار رانت سالانه در اقتصاد ایران وجود دارد
بازداشت سعید لیلاز در سال ۸۸
با نزدیک شدن به انتخابات ۱۳۸۸، لیلاز در زمره چهره‌هایی قرار گرفت که در رسانه‌ها به تحلیل شرایط اقتصادی و سیاسی کشور می‌پرداخت. اما پس از انتخابات و آغاز اعتراضات، نام او وارد پرونده‌ای شد که بعد‌ها به‌عنوان «کودتای مخملی» شناخته شد. او در همان روز‌های نخست پس از اعلام نتایج دستگیر شد، محاکمه گردید و به ۹ سال زندان محکوم شد؛ حکمی که در دادگاه تجدیدنظر به شش سال کاهش یافت.
اتهامات مطرح‌شده علیه لیلاز گسترده بود؛ فعالیت تبلیغی علیه نظام، نگهداری اسناد طبقه‌بندی‌شده، ارتباط با بیگانگان و حتی شرکت در راهپیمایی ۲۵ خرداد. دادگاه همچنین برخی مقالات اقتصادی او در دهه ۱۳۸۰ را نیز مبنای صدور حکم قرار داد. علاوه بر آن، به‌دلیل اظهارنظر درباره برخی مسئولان به دو سال حبس و ۷۴ ضربه شلاق محکوم شد؛ هرچند این احکام در نهایت اجرا نشد و در تیر ۱۳۹۲ حکم زندان او متوقف شد و از زندان خارج شد.
با وجود این سابقه، لیلاز پس از آزادی دوباره وارد عرصه رسانه و تحلیل اقتصادی شد. او یکی از تحلیل‌گرانی بود که پیروزی حسن روحانی را در انتخابات سال ۱۳۹۲ «فرصتی تاریخی» نامید و نوشت که مردم از دو دوره تجربه دولت‌های چپ و راست، به سمت اعتدال و مرکزگرایی گرایش پیدا کرده‌اند.
مصاحبه‌های لیلاز در پرونده برجام
در سال‌های منتهی به برجام، سعید لیلاز یکی از جدی‌ترین حامیان سیاست خارجی دولت روحانی و محمدجواد ظریف بود. او در روز‌های امضای توافق در وین، در مصاحبه‌ای گفت: «اقتصاد ایران نیز مانند سیاست خارجی نیازمند مردانی مانند محمدجواد ظریف است.»
رویکرد او در حمایت از برجام از منظر اقتصادی قابل فهم است: لیلاز از جمله تحلیل‌گرانی بود که معتقد بودند اقتصاد ایران بدون تعامل بین‌المللی و کاهش تنش‌های سیاسی توان رشد ندارد. از نگاه او، برجام دروازه‌ای برای ثبات اقتصادی و کاهش فشار‌های خارجی بود؛ نگاهی که در میان بسیاری از اقتصاددانان اصلاح‌طلب مشترک بود.
اما نام لیلاز چند سال بعد دوباره در شرایطی کاملاً متفاوت بر سر زبان‌ها افتاد؛ این‌بار نه به‌خاطر برجام، بلکه به‌خاطر انتشار یکی از محرمانه‌ترین گفت‌و‌گو‌های تاریخ معاصر ایران. ماجرای فایل صوتی ظریف؛ گفت‌وگویی که سیاسی ایران را تکان داد
ضبط یک گفت‌وگوی محرمانه و فایل صوتی ظریف
پنجم اردیبهشت ۱۴۰۰، شبکه تلویزیونی ایران اینترنشنال، فایلی صوتی سه‌ساعته منتشر کرد که شامل گفت‌وگوی مفصل سعید لیلاز با محمدجواد ظریف، وزیر خارجه وقت بود. این گفت‌و‌گو بخشی از پروژه «تاریخ شفاهی دولت روحانی» و زیر نظر مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری به ریاست حسام‌الدین آشنا انجام شده بود.
در این فایل، ظریف صریح‌تر از همیشه صحبت می‌کرد. او از ناهماهنگی‌های میان «میدان و دیپلماسی» سخن گفت و تأکید کرد که بسیاری از تصمیمات اساسی سیاست خارجی، خارج از کنترل وزارت خارجه اتخاذ می‌شود. او در بخش‌هایی از گفت‌و‌گو به ماجرای نقش سردار قاسم سلیمانی، سیاست‌های منطقه‌ای ایران، و حتی روایت‌هایی از سقوط هواپیمای اوکراینی اشاره کرد؛ اظهاراتی که انتشارشان تکانه‌ای سنگین در فضای سیاسی کشور ایجاد کرد.
نقش لیلاز در گفت‌وگوی جنجالی
لیلاز نقش مصاحبه‌کننده را داشت؛ کسی که با پرسش‌های دقیق و تحلیلی تلاش می‌کرد روایتی کم‌سابقه از پشت صحنه سیاست خارجی دولت روحانی ثبت کند. انتشار این فایل، اما او را نیز در کانون توجه قرار داد. برخی جریان‌های سیاسی از نقش او به‌شدت انتقاد کردند و برخی حتی او را متهم کردند که در افشای این فایل نقش داشته است؛ ادعایی که او قویاً رد کرد.
واکنش تند لیلاز به انتشار فایل
سعید لیلاز چند شب پس از انتشار فایل، در یک گفت‌وگوی زنده اینستاگرامی، واکنشی بسیار تند نشان داد. او گفت: «کسی که این فایل را منتشر کرده باید چوب در آستینش کرد.»
لیلاز تأکید کرد که بر اساس تعهدی که داده، فعلاً درباره پشت‌پرده ماجرا صحبت نخواهد کرد و افزود: «می‌خواهم ببینم دستگاه اطلاعاتی کشور عرضه دارد این فرد را پیدا کند یا مثل ماجرای نطنز بعد از اینکه پوکید، تازه اسم طرف را رسانه‌ای می‌کند.»
او در بخشی دیگر گفت: «از دستگاه اطلاعاتی که فقط تلفن‌های سعید لیلاز را شنود می‌کند، بیشتر از این انتظار نمی‌رود.»
سخنان او بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی پیدا کرد و از آن زمان، نامش بیش از گذشته در فهرست چهره‌های پرحاشیه قرار گرفت.
انتشار این فایل موجی از واکنش‌ها را برانگیخت؛ از تهدید به استیضاح ظریف گرفته تا واکنش‌های خانواده سردار سلیمانی. زینب سلیمانی در توئیتی نوشت: «هزینه میدان برای دیپلماسی…» و تصویری از دست پدرش منتشر کرد که به‌نوعی پاسخی به جملات مطرح‌شده در فایل بود.
سعید لیلاز امروز چه می‌کند؟
با وجود تمام جنجال‌های سیاسی، لیلاز همچنان یکی از تحلیل‌گران اقتصادی فعال در کشور باقی مانده است. حضور او در شرکت‌های خودروسازی، از جمله مدیریت سبلان خودرو مایوان و قائم‌مقامی ایران‌خودرو دیزل، از جمله این فعالیت ها است.
او در دانشگاه شهید بهشتی نیز به‌عنوان استاد گروه تاریخ حضور دارد و بسیاری از یادداشت‌ها و مصاحبه‌هایش همچنان در رسانه‌ها منتشر می‌شود. حضور پررنگ او در مباحث اقتصادی، از تورم و سیاست‌های مالی گرفته تا نقد ساختار بودجه و عملکرد دولت‌ها، نشان می‌دهد که لیلاز همچنان یکی از چهره‌های تأثیرگذار جریان اصلاح‌طلب محسوب می‌شود.
source