اقتصاد۲۴– سلامتی مهم‌ترین دارایی هر خانواده است و کیفیت هوایی که هر روز در خانه و محل کار تنفس می‌کنیم به ویژه در روزهای آبوده تهران، نقش تعیین‌کننده‌ای در سلامت ما دارد. بدن انسان می‌تواند هفته‌ها بدون غذا و چند روز بدون آب دوام بیاورد، اما تنها شش دقیقه نبود هوا برای آسیب جدی مغز کافی است. با توجه به اینکه بیش از هشتاد درصد زمان روز را در فضای بسته سپری می‌کنیم و طبق اعلام سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا، هوای داخل خانه‌ها گاهی آلوده‌تر از هوای بیرون است، انتخاب یک دستگاه تصفیه هوای مناسب از حالت یک انتخاب لوکس خارج شده و به ضرورتی مهم تبدیل شده است. در ادامه، راهنمای کامل خرید یک دستگاه تصفیه هوای باکیفیت را می‌خوانید.

چرا پیش از خرید دستگاه تصفیه هوا باید تحقیق کنیم؟

ترکیب آلاینده‌های داخلی بسیار متنوع است؛ از گردوغبار و ذرات معلق گرفته تا باکتری، ویروس، گاز‌های شیمیایی منتشرشده از وسایل پلاستیکی، چوبی و حتی شوینده‌ها. در روز‌های آلوده، این آلودگی‌ها از طریق درز پنجره‌ها وارد خانه می‌شوند و گاهی غلظت آلودگی درون خانه از خیابان بیشتر می‌شود. دستگاه‌های تصفیه هوا می‌توانند حجم قابل‌توجهی از این آلاینده‌ها را حذف کنند، اما تنوع زیاد مدل‌ها و تبلیغات نادرست، انتخاب دستگاه مناسب را دشوار کرده است؛ بنابراین شناخت معیار‌های صحیح، نخستین قدم برای خریدی آگاهانه است.

حجم هوادهی و میزان صدا؛ دو معیار اصلی یک دستگاه خوب

یکی از مهم‌ترین فاکتور‌ها هنگام خرید، توان دستگاه در تصفیه فضا در یک ساعت است. دستگاه‌های کوچک فقط توان تصفیه ۳۰ متر مربع را دارند، در حالی‌که مدل‌های استاندارد خانگی تا حدود ۱۰۰ متر مربع را یک‌بار در ساعت تصفیه می‌کنند. نکته مهم‌تر آن است که دستگاهی با حجم هوادهی بالا باید فن قوی و کم‌صدایی داشته باشد، وگرنه در دور‌های بالا صدای آزاردهنده تولید می‌کند؛ بنابراین انتخاب دستگاهی که بتواند یک اتاق صد متری را در هر ساعت با صدای کم تصفیه کند، گزینه‌ای کاملاً منطقی است.

آشنایی با فناوری‌های تصفیه هوا و تفاوت آنها

عملکرد دستگاه‌های موجود در بازار متفاوت است. برخی بر اساس جذب آلاینده کار می‌کنند و برخی تلاش می‌کنند ماهیت آلاینده‌ها را تغییر دهند. شناخت این دو گروه برای انتخاب دستگاه ایمن و کارآمد ضروری است.

سیستم‌های فیلتراسیون خالص مانند فیلتر‌های هپا و کربن اکتیو، آلاینده‌ها را جذب می‌کنند و عنصر جدیدی به هوا اضافه نمی‌شود. تنها نکته این است که فیلتر‌ها باید دوره‌ای تعویض شوند.

سیستم‌های الکترونیکی مانند یونیزاسیون، تولید ازن، لامپ UV یا صفحات الکترواستاتیک با تغییر ماهیت آلاینده عمل می‌کنند. هرچند این سیستم‌ها در تبلیغات جذاب به‌نظر می‌رسند، اما بررسی‌ها نشان داده‌اند که تولید ازن یا کاهش کیفیت عملکرد در طول زمان، می‌تواند خطرناک یا ناکارآمد باشد.

فیلتر‌های الیافی؛ موثرترین و مطمئن‌ترین فناوری بازار

فیلتر‌های الیافی و به‌خصوص فیلتر‌های هپا، محبوب‌ترین نوع فیلتراسیون در دستگاه‌های خانگی هستند. هپا توانایی جذب ذرات بسیار ریز را دارد و مهم‌ترین مزیتش این است که هیچ گاز مضری مانند ازن تولید نمی‌کند. تنها نکته مهم، لزوم تعویض دوره‌ای فیلتر است؛ زیرا پس از پر شدن ظرفیت، توان دستگاه افت می‌کند و کیفیت تصفیه کاهش می‌یابد.

جاذب‌های شیمیایی؛ ضروری برای از بین بردن بو و گاز‌ها

فیلتر کربن اکتیو و دیگر جاذب‌های شیمیایی، برای حذف گاز‌های سمی و بو‌های ناخوشایند کاربرد دارند و مکمل فیلتر هپا هستند. در دستگاه باکیفیت، حداقل یک کیلوگرم جاذب استفاده می‌شود و هرچه حجم جاذب بیشتر باشد، دستگاه دیرتر نیاز به تعویض فیلتر پیدا می‌کند. کربن اکتیو معمولاً از چوب، زغال یا پوسته نارگیل و گردو ساخته می‌شود و در مدل‌های باکیفیت، ترکیباتی مانند زئولیت نیز به آن اضافه می‌شود.

چرا باید از دستگاه‌های یون‌ساز یا UV احتیاط کرد؟

در دستگاه‌های یون‌ساز، همان مکانیزمی که یون تولید می‌کند، منجر به تولید ازن نیز می‌شود؛ گازی که به ریه آسیب می‌زند و می‌تواند موجب سرفه، درد قفسه سینه و التهاب گلو شود. دستگاه‌های UV و فتوکاتالیستی نیز به‌دلیل تولید محصولات جانبی و عمر کوتاه لامپ‌ها، گزینه‌های مطمئنی برای استفاده خانگی نیستند. این سیستم‌ها بیشتر مناسب مراکز درمانی‌اند و نه محیط خانه.

بررسی کیفیت فیلترها؛ موضوعی که نباید از آن غافل شد

یک دستگاه خوب باید سه مرحله فیلتراسیون استاندارد داشته باشد:

فیلتر اولیه برای ذرات بزرگ، فیلتر هپا برای ذرات ریز و فیلتر کربن برای بو و گاز‌های شیمیایی. نکته مهم‌تر از نوع فیلتر، حجم و کیفیت آن است. بسیاری از دستگاه‌های ارزان‌قیمت با وجود داشتن فیلتر هپا، به دلیل حجم پایین فیلتر‌ها خیلی زود کارایی خود را از دست می‌دهند. همچنین فیلتر‌های هپا و کربن قابل شست‌وشو نیستند؛ حتی اگر ظاهرشان تمیز به‌نظر برسد، ظرفیت داخلی آنها پس از مدت مشخصی تمام می‌شود و باید تعویض شوند.

اهمیت بومی‌سازی در انتخاب دستگاه تصفیه هوا

نوع آلودگی در شهر‌های مختلف ایران متفاوت است. اهواز با گردوغبار سنگین و ذرات PM۱۰ درگیر است، تهران با ذرات ریز PM۲.۵ ناشی از ترافیک و عسلویه با گاز‌های شیمیایی صنعتی؛ بنابراین دستگاهی که برای بازار‌های خارجی طراحی شده، الزاماً برای شرایط ایران مناسب نیست. بهترین دستگاه، مدلی است که بر اساس اقلیم و نوع آلودگی شهر شما طراحی یا تنظیم شده باشد.