اقتصاد۲۴- کلت برتا نامی آشنا در دنیای سلاح‌های کمری است؛ کارخانه‌ای ایتالیایی با سابقه‌ای که به سده شانزدهم بازمی‌گردد و محصولاتی ساخته که از نیرو‌های پلیس تا ارتش‌های جهان مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در ایران نیز نمونه‌های مختلف برتا طی دهه‌ها در اسلحه‌خانه‌ها حضور داشته‌اند و این شرکت به‌ویژه با خانواده کلت ۹۲ شناخته می‌شود. در این گزارش به تاریخچه کوتاه، مدل‌های موجود در ایران، جایگاه جهانی و مشخصات فنی شاخص‌ترین کلت برتا می‌پردازیم.

کارخانه برتا؛ از رنسانس تا کارخانه‌ای جهانی

شرکت برتا که نامش از بنیان‌گذار آن، بارتولومئو برتا، گرفته شده، یکی از قدیمی‌ترین سازندگان اسلحه در جهان است و تاریخ تاسیسش به سال ۱۵۲۶ میلادی برمی‌گردد. این کارخانه طی بیش از نیم‌هزاره تولید متنوعی از تسلیحات انفرادی را در کارنامه دارد؛ از کلت‌های کمری کلاسیک تا مسلسل‌های سبک و سلاح‌های تهاجمی. یکی از برجسته‌ترین محصولات برتا، خانواده کلت‌های سری ۹۲ است که تاکنون میلیون‌ها قبضه از آنها ساخته شده است.

ورود و گستره حضور اسلحه برتا در ایران

ورود کلت‌های برتا به ایران دقیقاً قابل تعیین نیست، اما منابع مختلف ورود آنها را به دوره‌ای پیش از انقلاب نسبت می‌دهند. در طول جنگ و پس از آن، مدل‌ها و نسخه‌های متعددی از برتا در اختیار نیرو‌های نظامی، انتظامی و امنیتی کشور قرار گرفتند؛ از نسخه‌های تولید شده تحت لیسانس در کارخانه‌های عراق (مدل طارق) تا نمونه‌های برزیلی و اصل ایتالیایی که در اسلحه‌خانه‌ها دیده شده‌اند. با ورود سلاح‌های جدید از جمله مدل‌های ساخت ترکیه و گلاک، سهم برتا در برخی واحد‌ها کاهش یافت، اما در واحد‌های ویژه و حفاظت شخصیتی هنوز نمونه‌هایی از آن به‌کار می‌رود.

بیشتر بخوانید: مشخصات اسلحه تهاجمی AK-۱۲ کلاشینکف

مدل‌های برتا که در ایران یافت شده‌اند

• برتا ۹۲ (شامل مدل‌های F۹۲ و S۹۲ و نسخه‌های مختلف ۹۲ S)
• نسخه‌های تحت لیسانس و تولید عراق (کلت طارق؛ مشتق از برتا ۱۹۵۱)
• نمونه‌های برزیلی مبتنی بر برتا ۹۲ (برتا تاروس)
• مسلسل سبک برتا M۱۲ (SMG) که به‌عنوان مسلسل برتا در ایران شناخته می‌شد
• سایر نسخه‌های کوتاه و میان‌دوره که در دهه‌های مختلف وارد شده‌اند

چرا اسلحه برتا ۹۲ برجسته است؟

خانواده برتا ۹۲ یکی از پرفروش‌ترین محصولات برتا بوده و تا کنون تولید قابل‌توجهی از این سری انجام شده؛ از جمله آمار‌هایی که در دست است اشاره به چند میلیون قبضه تولید دارد (برای نمونه حدود ۴ میلیون قبضه از مدل ۹۲). این خانواده به دلیل دقت، دوام و قابلیت اطمینان در شرایط گوناگون مورد توجه قرار گرفت و حتی در رقابت جانشینی کلت آمریکایی ام۱۹۱۱ برای نیرو‌های مسلح ایالات متحده برنده شد.

اسلحه کلت برتا در سطح بین‌المللی از ارتش ایتالیا تا ارتش آمریکا

برتا ۹۲ اس در سال ۱۹۷۸ توسط ارتش ایتالیا پذیرفته شد و در ادامه در رقابت‌هایی برای جایگزینی کلت‌های قدیمی‌تر در کشور‌های دیگر هم‌چون ایالات متحده حضور یافت. در اوایل دهه ۱۹۸۰، نسخه‌ای از برتا با تغییرات موردنظر (برای افزایش مقاومت در برابر خوردگی، بهبود ماشه، روکش خشابی کرومی و پوشش بدنه مقاوم‌تر) برای نیرو‌های آمریکایی عرضه شد؛ این مدل با نام Beretta M۹ در نهایت از حدود سال ۱۹۸۵ تا ۲۰۱۷ در خدمت ارتش ایالات متحده بود. جایگاه برتا در سطح جهان نشان می‌دهد که این شرکت توانسته طیف وسیعی از نیرو‌های پلیس و نظامی را مشتری تولیدات خود کند.

مشخصات فنی برتا M۹

• نوع: پیستول نیمه‌خودکار
• کشور سازنده: ایتالیا
• خدمت در ارتش آمریکا: از حدود ۱۹۸۵ تا ۲۰۱۷
• فشنگ: ۹×۱۹ میلی‌متر (پاراتیوم)
• طول کلی: حدود ۲۱۷ میلی‌متر
• طول لوله: حدود ۱۲۵ میلی‌متر
• وزن با خشاب پر: حدود ۱٬۱۶۲ گرم
• ظرفیت خشاب: ۱۵ تیر
• عملکرد: سیستم پس‌زنی
• برد مؤثر: حدود ۵۰ متر
• سرعت دهانه: نزدیک به ۳۸۱ متر بر ثانیه

مسلسل سبک برتا M۱۲ و نقش آن در ایران

علاوه بر کلت‌های کمری، یک مدل مسلسل سبک از برتا نیز در ایران سابقه استفاده داشته است؛ برتا M۱۲ که به‌عنوان مسلسل برتا در بین تیم‌های ویژه و حفاظت شناخته می‌شد و از دهه‌های گذشته در برخی یگان‌ها کاربرد داشته است. با توسعه تولیدات داخلی و واردات مسلسل‌های جدید، حضور عملیاتی M۱۲ کاهش یافته، اما در تیم‌های مشخصی هنوز دیده می‌شود.

نکاتی درباره برتا و کاربرد‌های آن

برتا خانواده‌ای گسترده از تسلیحات انفرادی را تولید کرده و تعداد مدل‌ها و نسخه‌ها در تاریخ پس از جنگ جهانی بیش از شصت مورد بوده است.

برتا ۹۲ یکی از موفق‌ترین محصولات شرکت است که در نسخه‌های نظامی و غیرنظامی فراوان تولید شده است.

آمریکا یکی از بزرگ‌ترین کاربران برتا بود و مدل M۹ برای دهه‌ها تسلیحات خدماتی این کشور بود.