اقتصاد۲۴- شاخص در مفهوم عمومی، یک عدد یا معیار آماری است که نشان‌دهنده تغییرات یک مجموعه داده در بازه‌های زمانی مختلف است. به بیان ساده، شاخص ابزاری برای مقایسه و سنجش وضعیت فعلی یک پدیده نسبت به گذشته یا نسبت به یک معیار پایه محسوب می‌شود. به عنوان مثال شاخص قیمت کالاها، شاخص تورم یا شاخص رشد اقتصادی همگی به ما کمک می‌کنند تا میزان تغییرات در حوزه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی را بررسی کنیم. استفاده از شاخص‌ها باعث می‌شود تحلیل‌گران بتوانند بدون نیاز به بررسی تک‌تک اجزا، یک تصویر کلی و شفاف از وضعیت موجود به دست آورند.

شاخص بورس چیست؟

در بازار سرمایه، شاخص بورس به عنوان یک معیار کلیدی برای ارزیابی وضعیت کلی بازار سهام شناخته می‌شود. این شاخص نشان می‌دهد قیمت سهام شرکت‌های بورسی نسبت به یک تاریخ پایه چه تغییری کرده است. به عبارت دیگر، اگر شما بخواهید بدانید در یک بازه زمانی مشخص، بازار بورس رشد کرده یا افت داشته، کافی است شاخص بورس را بررسی کنید.

برای مثال وقتی گفته می‌شود شاخص کل بورس تهران امروز ۲۰ هزار واحد رشد داشته است، به این معناست که در مجموع ارزش سهام شرکت‌های حاضر در بورس نسبت به روز قبل افزایش یافته است. شاخص بورس علاوه بر وضعیت کلی بازار، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا روند حرکتی بازار را در کوتاه‌مدت و بلندمدت شناسایی کنند. این شاخص به نوعی دماسنج بازار سرمایه است و از آن برای تحلیل و تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: عمده‌ترین دلایل ریزش سهام بورس چیست؟

فرمول محاسبه شاخص بورس

شاخص بورس تهران از طریق مقایسه ارزش جاری بازار با ارزش پایه محاسبه می‌شود. فرمول آن به صورت زیر است:

شاخص = (ارزش جاری بازار سهام شرکت‌های حاضر ÷ ارزش پایه بازار همان سهام) × ۱۰۰

در این فرمول:

ارزش جاری بازار برابر است با مجموع حاصل‌ضرب قیمت روز سهام هر شرکت در تعداد سهام منتشر شده آن شرکت.

ارزش پایه بازار همان ارزش بازار در تاریخ مبدا شاخص است (برای بورس تهران معمولاً سال ۱۳۶۹ مبنای محاسبه شاخص کل قرار گرفته است).

به عنوان نمونه اگر ارزش جاری بازار نسبت به ارزش پایه دو برابر شود، شاخص بورس نیز نسبت به زمان پایه دو برابر خواهد شد. این فرمول باعث می‌شود بتوان تغییرات کلی قیمت‌ها را در قالب یک عدد قابل مقایسه بیان کرد.

سایر شاخص‌های بورس

علاوه بر شاخص کل، در بورس تهران شاخص‌های متنوعی برای تحلیل دقیق‌تر بازار تعریف شده است. مهم‌ترین آنها عبارتند از:

شاخص کل هم‌وزن: در این شاخص وزن همه شرکت‌ها یکسان است، یعنی تأثیر شرکت‌های بزرگ و کوچک به یک اندازه در شاخص لحاظ می‌شود.

شاخص قیمت: فقط تغییرات قیمتی سهام را بدون در نظر گرفتن سود نقدی پرداختی شرکت‌ها نشان می‌دهد.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ و ۵۰ شرکت فعال: این شاخص‌ها وضعیت گروهی از شرکت‌ها را که بیشترین ارزش یا بیشترین میزان معامله را دارند، منعکس می‌کنند.

شاخص صنعت و شاخص مالی: هر یک وضعیت بخشی خاص از بازار را نمایش می‌دهد، مثلاً شاخص صنعت برای شرکت‌های تولیدی و شاخص مالی برای بانک‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری.

وجود این شاخص‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تحلیل دقیق‌تری از روند‌های بازار داشته باشند و بتوانند بخش‌های مختلف بورس را به صورت جداگانه ارزیابی کنند.

چطور می‌توان انواع شاخص بورس را مشاهده کرد؟

امروزه مشاهده شاخص‌های بورس بسیار ساده است. سرمایه‌گذاران می‌توانند با مراجعه به سایت رسمی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به آدرس tsetmc.com انواع شاخص‌ها را به‌صورت لحظه‌ای مشاهده کنند. علاوه بر این، اپلیکیشن‌های معاملاتی کارگزاری‌ها و سامانه‌های آنلاین خرید و فروش سهام نیز شاخص‌های مختلف را در بخش اطلاعات بازار ارائه می‌دهند.

سرمایه‌گذاران با بررسی مداوم این شاخص‌ها می‌توانند روند کلی بازار را درک کرده و استراتژی سرمایه‌گذاری خود را تنظیم کنند. برای مثال اگر شاخص کل هم‌وزن رشد داشته، اما شاخص کل نزولی باشد، این موضوع نشان می‌دهد که سهام شرکت‌های کوچک‌تر وضعیت بهتری نسبت به شرکت‌های بزرگ داشته‌اند.

شاخص بورس تهران یکی از مهم‌ترین ابزار‌های تحلیلی در بازار سرمایه است که وضعیت کلی سهام را در قالب یک عدد نشان می‌دهد. این شاخص با فرمولی مشخص بر اساس ارزش جاری و ارزش پایه محاسبه می‌شود و انواع مختلفی مانند شاخص کل، شاخص هم‌وزن و شاخص صنعت دارد. شناخت شاخص‌ها و رصد روزانه آنها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با دید بهتری وارد معاملات شوند و تصمیم‌های دقیق‌تری در مسیر سرمایه‌گذاری خود بگیرند.