اقتصاد۲۴- با شدت گرفتن تنش‌ها پس از حمله نظامی اسراییل به ایران و شکل‌گیری موجی از نگرانی در میان مردم نسبت به کمبود احتمالی کالاهای اساسی، مقام‌های دولتی و فعالان بازار می‌گویند زنجیره تأمین مواد غذایی در کشور کاملا پایدار است.
طبق اعلام بانک مرکزی، محمدرضا فرزین، رییس کل بانک مرکزی به منظور تقویت ذخایر کالاهای اساسی کشور دستور تخصیص معادل یک میلیارد دلار ارز برای تامین واردات کالاهای اساسی را صادر کرد.
طبق اعلام بانک مرکزی، (جمعه ۲۳ خردادماه) به منظور تقویت هر چه بهتر ذخایر کالاهای اساسی کشور، محمدرضا فرزین، رییس‌کل بانک مرکزی دستور تخصیص معادل یک میلیارد دلار ارز برای تامین واردات کالاهای اساسی را صادر کرد که طی ۲۴ ساعت گذشته بیش از ۴۰۰ میلیون دلار آن، کارسازی شده و مابقی آن نیز طی روزهای آینده تامین می‌شود.
از طرف دیگر غلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی با تأکید بر وجود ذخایر راهبردی کافی اعلام کرده است که هیچ نیازی به خرید هیجانی یا ذخیره‌سازی خانگی وجود ندارد.
در حالی که برخی شهروندان نسبت به امنیت غذایی کشور در شرایط بحرانی ابراز نگرانی می‌کنند، اظهارات مسوولان نشان می‌دهد بازار کالاهای اساسی در باثبات‌ترین وضعیت سال‌های اخیر قرار دارد. وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرده تأمین، تولید و توزیع کالاهای ضروری با نظارت کامل و سرعت بالا در حال انجام است و دولت برای ترخیص سریع کالا‌ها و تأمین ارز مورد نیاز واردکنندگان اقدامات ویژه‌ای را در دستور کار دارد.
همچنین معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی با تاکید بر ادامه اختصاص ارز واردات برنج در سال جاری، گفت: اختلال در بازار برنج نداریم.
براساس مصوبه دولت ما ۴ ماه از سال را با هدف حمایت از تولید و تولیدکنندگان داخلی برنج شاهد توقف واردات برنج هستیم.
فعالان بازار نیز تأکید دارند عرضه اقلامی نظیر برنج، شکر، روغن، چای و حبوبات بیش از میزان تقاضاست و اصناف آمادگی کامل برای پاسخگویی به نیاز بازار را دارند.
به گفته فعالان این حوزه، تجربه بحران‌های گذشته مانند همه‌گیری کرونا نشان داده زنجیره تأمین کشور از تاب‌آوری بالایی برخوردار است و فعلا هیچ نشانه‌ای از کمبود یا اخلال دیده نمی‌شود.
زنجیره تأمین و توزیع در وضعیت باثبات
کنگری، رییس اتحادیه بنکداران استان تهران، در گفت‌و‌گو با «اعتماد» تأکید می‌کند که وضعیت بازار مواد غذایی در شرایط باثباتی قرار دارد و هیچ گونه کمبودی در حوزه اقلام اساسی مشاهده نمی‌شود. او می‌گوید: «در حال حاضر محصولات غذایی زیرمجموعه ما با مشارکت بیش از ۲۲۰۰ تاجر دارای مجوز، به وفور در حال عرضه است. خوشبختانه هیچ مشکلی از نظر تأمین یا توزیع وجود ندارد. در همین لحظه هم باید در جلسه‌ای با محوریت صنعت و معدن حضور داشته باشیم که موضوع همان تأمین کالاهاست. تقاضا بسیار کمتر از عرضه است و استقبال خاصی هم وجود ندارد.»
بیشتر بخوانید:خبر مهم وزیر کشاورزی از وضعیت ذخایر کالای اساسی
کنگری با اشاره به نقش کلیدی اصناف در تأمین نیاز بازار ادامه می‌دهد: «اصناف حدود ۶۷ درصد جامعه را پوشش می‌دهند و بخش عمده‌ای از تأمین کالا‌ها توسط همین اصناف صورت می‌گیرد. تعاونی‌ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز حدود ۲۲ تا ۲۳ درصد تأمین را بر عهده دارند. حتی در صورت بروز مشکل در فروشگاه‌ها، بنکداران در کنار واحد‌های صنفی خرد هستند و هیچ نگرانی از بابت کمبود کالا وجود ندارد.» او تأکید می‌کند: «از ۲۳ هزار واحد صنفی خرد، حدود دو هزار واحد عمده‌فروش آنها را پشتیبانی می‌کنند. در جلسات اخیر نیز موضوع تأمین و تولید بررسی شده و طبق گزارش‌ها، هر دو بخش در مسیر طبیعی خود فعالیت می‌کنند. هم تأمین، هم تولید و هم توزیع به خوبی در حال انجام است.»
رییس اتحادیه بنکداران به تجربه دوران کرونا اشاره کرده و می‌گوید: «در آن زمان نیز بنکداران در کنار مردم بودند و اجازه ندادند کمبودی در بازار احساس شود. امروز همچنین وضعیتی برقرار است. تنها در مورد روغن، مدتی محدودیت عرضه داشتیم که این مشکل نیز مرتفع شده و طی یکی‌دو روز آینده، این کالا بیش از نیاز وارد بازار می‌شود.»
او در ادامه به وضعیت سایر کالا‌ها اشاره می‌کند: «در مورد برنج، شکر، حبوبات، ماکارونی و چای نیز هیچ کمبودی نداریم. عرضه این اقلام دو برابر تقاضاست و تمامی بنکداران و عمده‌فروشان، کالا را به میزان کافی در اختیار دارند و در روال طبیعی آن را عرضه می‌کنند.»
کنگری با تأکید بر وجود ذخایر کافی در انبار‌ها خاطرنشان می‌کند: «تا زمانی که در بخش تأمین و تولید مشکلی ایجاد نشود، بازار با هیچ بحران خاصی مواجه نخواهد شد. حتی اگر مشکلی هم پیش بیاید، اصناف توانایی پوشش نیاز بازار تا دو الی سه ماه را دارند.»
او همچنین از ارائه پیشنهاد‌هایی برای تسریع در ترخیص کالاهای اساسی از گمرک خبر می‌دهد و می‌گوید: «هدف ما این است که تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان در فرآیند تولید دچار اختلال نشوند. خوشبختانه در جلساتی که با حضور این فعالان برگزار شده، همگی رضایت کامل خود را اعلام کرده‌اند.»
اکبر فتحی، معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزیر جهاد کشاورزی نیز در گفت‌و‌گو با «اعتماد» ضمن تأیید وضعیت مطلوب ذخایر کالاهای اساسی تأکید کرد که اطلاعات دقیق مربوط به میزان این ذخایر «محرمانه» است و در اختیار عموم قرار نمی‌گیرد. این موضع‌گیری، اگر چه مؤید ثبات فعلی در تأمین کالاهاست، اما حاوی نوعی احتیاط در اطلاع‌رسانی درباره جزییات ذخایر استراتژیک کشور نیز هست.
تأمین مواد اولیه، مهم‌ترین اولویت
آرمان خالقی، دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت، در گفت‌و‌گو با «اعتماد» تاب‌آوری صنعت غذا در ایران را مطلوب ارزیابی می‌کند و می‌گوید: «تاب‌آوری به معنای توان بازگشت صنعت به وضعیت عادی یا حتی بهتر پس از مواجهه با شوک‌ها، نوسانات بازار و بحران‌هاست. در حال حاضر، صنعت غذا همچنان در شرایطی فعالیت می‌کند که تفاوت محسوسی نسبت به حالت عادی ندارد.
بیشتر بخوانید:تنور داغ تورم نان و قیمت کالاهای اساسی
خوشبختانه تاکنون آسیبی جدی به این بخش وارد نشده و ظرفیت تولید حفظ شده است.» خالقی ادامه می‌دهد: «صنایع غذایی کشور معمولا با ذخایر مواد اولیه‌ای که دارند، امکان ادامه تولید برای یک تا دو ماه را دارند. بنابراین، فعلا خللی در روند تولید مشاهده نمی‌شود. البته مهم‌ترین نکته در ادامه مسیر، تداوم تأمین مواد اولیه است؛ خوشبختانه بخش کشاورزی و واردات مواد اولیه‌ای که وابسته به آن است، تاکنون آسیب ندیده‌اند.»
او در پاسخ به این پرسش که آیا در شرایط فعلی بهتر نیست صادرات صنایع غذایی متوقف شود، می‌گوید: «در دوره جنگ تحمیلی هم با وجود تهدید‌هایی مانند حمله به کشتی‌ها، کشور توانسته نیاز غذایی مردم را تأمین کند. اکنون هم وضعیت به مراتب بهتر است. بخش بزرگی از سبد غذایی مردم شامل گوشت قرمز، مرغ، نان، برنج، روغن و سایر اقلام، در داخل تولید می‌شود.
توزیع صنایع غذایی در کشور پراکندگی بالایی دارد و به یک یا دو واحد وابسته نیست. بنابراین، از ضریب اطمینان بالایی برخوردار هستیم.»
خالقی با اشاره به ظرفیت مازاد بسیاری از واحد‌های تولیدی تأکید می‌کند: «اگر یک یا چند واحد دچار مشکل شوند، سایر واحد‌ها می‌توانند جای خالی را پر کنند. امنیت غذایی کشور در شرایط فعلی شکننده نیست و تاب‌آوری خوبی در این بخش وجود دارد.»
وی درخصوص ذخایر استراتژیک غذایی نیز اظهار می‌دارد: «ذخایر استراتژیک برای مدت معقولی پاسخگوی نیاز کشور است. البته باید توجه داشت که این ذخایر فقط برای شرایط خاص تعریف می‌شوند و نباید به روال عادی مصرف تبدیل شوند. فعلا در روند جاری بازار، هیچ خللی دیده نمی‌شود.»
خالقی در پاسخ به این پرسش که دولت برای تأمین نیاز بازار چه رویکردی را باید در پیش بگیرد، توضیح می‌دهد: «دولت باید برای پاسخگویی به تقاضای بازار، برنامه‌ریزی دقیق داشته باشد. به‌ویژه در زمینه نهاده‌های دامی مثل کنجاله که برای دامداری‌ها و مرغداری‌ها ضروری‌اند، ثبت سفارش‌ها باید به موقع انجام شود. سرعت در ترخیص کالا‌ها نیز حیاتی است؛ نباید کالا‌ها در گمرکات یا کشتی‌ها معطل بمانند. شرایط فعلی، ویژه است و نباید با روال عادی با آن برخورد شود.»
او ادامه می‌دهد: «دولت باید بروکراسی اداری را کاهش بدهد و از بخش خصوصی به عنوان شریک استراتژیک خود در تأمین امنیت غذایی استفاده کند. بازرگانان و تولیدکنندگان نیاز به حمایت فوری دارند تا بتوانند مواد اولیه را سریع‌تر وارد و انبار کنند.»
خالقی درباره موانع داخلی که باید سریعا رفع شود، تأکید می‌کند: «بروکراسی بزرگ‌ترین مانع فعلی است؛ از ثبت سفارش گرفته تا ترخیص، حمل، آزمایش و تسویه مالی، همه این مراحل نیازمند سرعت عمل بالا هستند. باید در صدور مجوزها، انجام آزمایش‌های استاندارد و ترخیص موقت کالا‌ها تسهیلگری بیشتری انجام شود.»
او همچنین بر لزوم حمایت جدی از دامداران و تولیدکنندگان داخلی برای تأمین نیاز‌های پروتئینی کشور تأکید می‌کند و می‌افزاید: «در شرایط خاص امروز، باید سناریو‌های مختلف را پیش‌بینی کنیم و برای هر کدام از قبل راهکار داشته باشیم.
اگر تأمین برق یا انرژی مختل شود، صنایع غذایی به‌شدت آسیب‌پذیر می‌شوند. پس باید تجهیزات، زیرساخت‌ها و منابع مورد نیاز را از پیش تقویت کنیم.» خالقی در پایان می‌گوید: «امنیت غذایی فعلا در وضعیت با ثباتی قرار دارد، اما این به معنای بی‌نیازی از برنامه‌ریزی نیست. دولت باید با نگاه ویژه، نقش حمایتی خود را تقویت کند تا صنایع غذایی کشور برای هر سناریویی آماده باشند.»
ذخایر کالاهای اساسی در سطح مطلوب
پیمان فلسفی، نایب‌رییس کمیسیون کشاورزی نیز با اشاره به وضعیت محصولات اساسی و راهبردی بخش کشاورزی، اطمینان داد که هیچ‌گونه نگرانی در زمینه امنیت غذایی کشور در شرایط فعلی وجود ندارد. به گفته فلسفی، بر اساس گزارش‌های وزارت جهاد کشاورزی، ذخایر راهبردی کشور در خصوص کالاهای اساسی از جمله غلات مانند گندم، جو، ذرت، و همچنین نهاده‌های دامی، روغن، گوشت و سایر اقلام کلیدی از ماه‌ها پیش پیش‌بینی و تأمین شده است. در حال حاضر به‌میزان کافی ذخیره در انبار‌های استراتژیک وجود دارد که نیاز کشور را برای ماه‌های آینده پاسخگو خواهد بود.
او ادامه داد: بخشی از کالاهای اساسی وارداتی نیز هم‌اکنون در گمرکات کشور موجود هستند و فرآیند ترخیص آنها در دستور کار قرار گرفته است. به دستگاه‌های ذی‌ربط از جمله گمرک و وزارت اقتصاد تأکید شده که ترخیص این کالا‌ها با اولویت بالا و در اسرع وقت انجام شود.
تسهیل در تأمین ارز وارداتی
فلسفی با اشاره به تامین ارز از سوی بانک مرکزی گفت: بانک مرکزی و وزارت جهاد کشاورزی تمهیدات لازم را برای تخصیص ارز به واردکنندگان کالاهای اساسی در نظر گرفته‌اند. طی روزهای اخیر نیز اطلاع داده شده که پرداخت ارز به واردکنندگانی که در ماه‌های گذشته اقدام به واردات کرده‌اند، در حال انجام است و روند تخصیص با سرعت بیشتری ادامه دارد.
بیشتر بخوانید:آخرین قیمت کالاهای اساسی در بازار/ شکر کمیاب شد
او ادامه داد: بخش قابل‌توجهی از نیاز کشور از طریق تولید داخلی تأمین می‌شود. برای حفظ این روند، حمایت مستمر از کشاورزان، دامداران و تولیدکنندگان الزامی است. وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده که با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، تمامی پیش‌بینی‌های لازم برای مدیریت تأمین کالاهای اساسی انجام شده و این روند به خوبی ادامه دارد.
پیش‌بینی شش‌ماهه برای ذخایر راهبردی
به گفته فلسفی ذخایر راهبردی معمولا برای دوره شش‌ماهه تعریف می‌شود و در حال حاضر این پیش‌بینی‌ها به‌صورت کامل انجام شده است. با تداوم فرآیند‌های تأمین و ذخیره‌سازی، برای ماه‌های آتی نیز نگرانی وجود ندارد.
او افزود: تأمین ذخایر استراتژیک، فرآیندی مداوم است و حتی در شرایط بحرانی جهانی مانند جنگ‌های منطقه‌ای و محدودیت‌های حمل‌ونقل هوایی نیز ادامه دارد. عمده واردات کشور از طریق مرز‌های دریایی انجام می‌شود که برای آنها نیز تمهیدات لازم اندیشیده شده است.
واردات یا تولید؟
به گفته فلسفی در شرایط اقتصاد مقاومتی، تمرکز اصلی باید بر حمایت از تولید داخلی باشد. واردات زمانی توجیه دارد که نیاز کشور قابل تأمین از داخل نباشد. هرچه تولید داخلی تقویت شود، وابستگی به واردات کاهش می‌یابد.
او افزود: در همین راستا باید از کشاورزان، دامداران و تولیدکنندگان حمایت بیشتری به عمل آید. برخی کالا‌ها مانند گوشت، به طور سنتی صادر نمی‌شوند و اولویت، تأمین نیاز داخل است. در مورد کالا‌هایی که در گذشته نیز صادرات چندانی نداشته‌اند، مانند گوشت و مرغ، فعلا تمرکز باید بر تأمین بازار داخلی باشد.
ادامه صادرات محصولات غیراستراتژیک
فلسفی توضیح داد: در خصوص صادرات محصولاتی مانند پسته، خرما، زعفران و سبزیجات، چون این اقلام کالاهای اساسی و راهبردی محسوب نمی‌شوند، صادرات آنها همچنان می‌تواند ادامه یابد. این محصولات برای کشور ارزآوری دارند و از تولیدات مازاد داخلی محسوب می‌شوند. به گفته فلسفی در مورد محصولات کشاورزی مانند سبزی، صیفی‌جات، سیب‌زمینی، پیاز، گوجه و خیار نیز با توجه به اینکه جزو کالاهای اساسی نیستند و تولید داخل برای آنها کافی است، دلیلی برای ممنوعیت صادرات آنها وجود ندارد. صادرات این محصولات می‌تواند بخشی از ارز مورد نیاز کشور را تأمین کند.
او افزود: صادرات کالا‌هایی که مستقیما به سفره مردم مربوط می‌شوند، باید با حساب و کتاب دقیق، نظارت و بر اساس اولویت نیاز داخل انجام شود. ابتدا باید ذخایر راهبردی کشور تأمین و مازاد آن در مسیر صادرات قرار بگیرد. فلسفی در پایان گفت: شبکه توزیع کالا‌ها باید عملکرد موثر و منظمی داشته باشد تا در سطح فروشگاه‌ها و مراکز توزیع هیچ‌گونه کمبودی احساس نشود. در صورت مشاهده هرگونه خلأ یا اختلال، مردم باید موضوع را به سرعت اطلاع بدهند تا سریعا پیگیری و جبران شود.
منبع: روزنامه اعتماد
source