خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها، محراب علوی: استان خوزستان یکی از سه تولیدکننده برتر خرما در ایران در مسیر تحولی بزرگ در صنعت خرما قرار گرفته است. محمد راضی جلالی، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خوزستان در گفتگویی از برنامه‌های جامع این استان برای ارتقای تولید و بهره‌وری خرما خبر داد. به گفته وی، با اجرای طرح پنج‌ساله فناورانه، تولید خرما در خوزستان تا سال ۱۴۰۸ به ۵۰۰ هزار تن خواهد رسید و با تکمیل زنجیره ارزش، این محصول به کالایی با بالاترین ارزش افزوده تبدیل خواهد شد.
راضی جلالی با اشاره به اهمیت خرما به‌عنوان یکی از محورهای اصلی توسعه اقتصادی استان اظهار کرد: امسال تولید خرما در خوزستان با رشد پنج درصدی از ۳۰۲ هزار تن به ۳۱۶ هزار تن رسید. این موفقیت نتیجه تلاش نخلداران و برنامه‌ریزی‌های دقیق کارشناسی است.
وی افزود: خرمای استعمران که خوزستان بیشترین سهم تولید آن را در کشور دارد، به دلیل ارزش صادراتی بالا نقش کلیدی در ارزآوری ایفا می‌کند.
طرح‌های فناورانه برای تحول نخلستان‌ها
یکی از نقاط قوت طرح پنج‌ساله، استفاده از فناوری‌های نوین برای افزایش بهره‌وری نخلستان‌هاست. راضی جلالی به آغاز تولید پاجوش‌های شناسه‌دار گلدانی در کشور اشاره کرد و گفت: این طرح انقلابی در کیفیت و بهره‌وری نخیلات ایجاد خواهد کرد.
به گفته وی، احیای یک هزار و ۳۰۰ هکتار از نخلستان‌های قدیمی استان نیز در دستور کار قرار دارد. در این پروژه، درختان فرسوده با ارقام پربازده جایگزین می‌شوند تا تولید و کیفیت محصول افزایش یابد.
علاوه بر این، توسعه کشت بافت خرما برای تولید انبوه نهال‌های سالم و پربازده یکی دیگر از برنامه‌های کلیدی است. این روش امکان تولید نهال‌های یکنواخت و مقاوم را فراهم می‌کند و به کاهش هزینه‌های تولید و افزایش سودآوری کمک خواهد کرد. راضی جلالی همچنین از اجرای برنامه‌های آموزشی برای نخلداران خبر داد که با هدف انتقال آخرین فناوری‌های روز دنیا طراحی شده‌اند.
کاهش خام‌فروشی
یکی از اهداف اصلی طرح، جلوگیری از خام‌فروشی و افزایش ارزش افزوده خرماست. معاون استاندار خوزستان از راه‌اندازی واحدهای پیشرفته فرآوری برای کاهش ضایعات و بهبود کیفیت محصولات صادراتی خبر داد. وی همچنین به احداث پالایشگاه خرما اشاره کرد که محصولاتی مانند قند خرما، الکل و سرکه تولید خواهد کرد. این پروژه نه تنها ارزش افزوده خرما را افزایش می‌دهد، بلکه فرصت‌های شغلی جدیدی در منطقه ایجاد خواهد کرد.
توسعه زیرساخت‌های سردخانه‌ای و بسته‌بندی نیز از دیگر اقدامات انجام‌شده در یک سال گذشته است. راضی جلالی برگزاری اولین نمایشگاه تخصصی خرما را گامی مهم در معرفی ظرفیت‌های استان دانست و افزود: این نمایشگاه بستری برای ارتباط مستقیم تولیدکنندگان با بازارهای داخلی و خارجی فراهم کرد.
در کنار برنامه‌های استانداری خوزستان، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی‌آباد دزفول نقش مهمی در رفع چالش‌های صنعت خرما ایفا می‌کند. علیرضا شفیعی زرگر، پژوهشگر مروج ارشد کارگروه باغبانی این مرکز در گفتگویی از آمادگی این مرکز برای همکاری با نخلداران شمال خوزستان خبر داد.
شفیعی زرگر با اشاره به سابقه کشت خرما در شمال خوزستان گفت: وجود درختان نخل در روستای اشکفت خرما و باغات منطقه گواه ظرفیت بالای این منطقه برای تولید خرماست.
وی، ارقام استعمران، زاهدی و دیری را از جمله ارقام سنتی منطقه دانست و افزود که از سال ۱۳۸۲ نهال‌های کشت بافتی ارقام مجول و برحی در مرکز صفی‌آباد مستقر شده‌اند.
به گفته شفیعی زرگر، رقم مجول به دلیل سازگاری با شرایط آب‌وهوایی شمال خوزستان و تولید میوه‌ای با کیفیت بالا، بهترین گزینه برای توسعه کشت خرما در این منطقه است. این رقم با تولید میوه‌های درشت (بیش از ۲۵ گرم)، نسبت بالای گوشت به هسته، پوست نازک و قابلیت نگهداری طولانی‌مدت، جایگاه ویژه‌ای در بازارهای جهانی دارد.
وی افزود: نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که شرایط آب‌وهوایی شمال خوزستان، با تابستان‌های گرم و خشک و زمستان‌های معتدل، برای کشت رقم مجول مناسب‌تر از مناطق جنوبی کشور است.
شفیعی زرگر، تولید بیش از ۸۰ کیلوگرم میوه در هر درخت مجول را نشانه‌ای از پتانسیل اقتصادی این رقم دانست.
با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، توسعه صنعت خرما در خوزستان با چالش‌هایی مواجه است. شفیعی زرگر نبود مرکز ارائه نهال‌های اصیل و دارای شناسه را یکی از موانع اصلی دانست و گفت: مرکز صفی‌آباد با امکانات مدرن و کادر متخصص، توانایی تولید نهال‌های باکیفیت را دارد. وی، همچنین بر لزوم مطالعات علمی منطقه‌ای و آموزش نخلداران برای بهبود تولید تأکید کرد.
راضی جلالی نیز کمبود منابع آبی و ضرورت مدیریت بهینه آن را یکی از چالش‌های پیش‌رو عنوان کرد و افزود: استفاده از روش‌های آبیاری نوین و کشت ارقام مقاوم به کم‌آبی در اولویت برنامه‌های استان قرار دارد.
چشم‌انداز روشن برای صنعت خرما
با اجرای طرح‌های فناورانه و تکمیل زنجیره ارزش، خوزستان در آستانه تبدیل شدن به قطب تولید خرمای صادراتی قرار دارد. هدف‌گذاری تولید ۵۰۰ هزار تن خرما نه تنها به افزایش درآمد نخلداران منجر خواهد شد، بلکه جایگاه ایران را در بازارهای جهانی خرما تقویت خواهد کرد.
راضی جلالی اظهار کرد: با همکاری بخش خصوصی، مراکز تحقیقاتی و نخلداران، خوزستان می‌تواند الگویی موفق برای توسعه پایدار کشاورزی در کشور باشد.
این تحولات در حالی رخ می‌دهد که تقاضای جهانی برای خرما به‌ویژه ارقام باکیفیت مانند مجول و استعمران، رو به افزایش است. با تکمیل زیرساخت‌ها و رفع چالش‌های موجود، خوزستان آماده است تا سهمی بزرگ‌تر از بازار جهانی خرما را به خود اختصاص دهد.