اقتصاد۲۴- دادگاه انقلاب تهران بار دیگر نام جعفر پناهی، یکی از شناختهشدهترین کارگردانان ایرانی در سینمای جهان را وارد چرخه صدور احکام امنیتی کرد. بر اساس اعلام منابع حقوقی، این سینماگر برجسته به اتهام «فعالیت تبلیغی علیه نظام» به یک سال حبس تعزیری و دو سال ممنوعیت خروج از کشور و محرومیت از عضویت در گروههای سیاسی و اجتماعی محکوم شده است؛ حکمی که بار دیگر بحث برخورد با سینماگران مستقل را در فضای فرهنگی ایران زنده کرده است.
جعفر پناهی کیست و چرا هر چند سال یکبار دوباره به دادگاه برمیگردد؟
جعفر پناهی، کارگردان پرآوازه ایرانی و برنده شیر طلای ونیز و خرس نقرهای برلین، از دهه ۷۰ خورشیدی یکی از مهمترین چهرههای سینمای اجتماعی ایران بوده؛ سینمایی که هم در جهان تحسین میشود و هم در ایران بارها زیر تیغ محدودیت رفته است. نقطه عطف برخوردها با او به سال ۱۳۸۹ بازمیگردد؛ زمانی که پس از ساخت فیلمی درباره انتخابات ۸۸ بازداشت و به ۶ سال حبس و ۲۰ سال ممنوعیت فیلمسازی و خروج از کشور محکوم شد.
با وجود این محدودیتها، پناهی در سالهای بعد با روشهای خلاقانه فیلمهایی ساخت که در خارج از ایران به نمایش درآمدند؛ از جمله «این فیلم نیست»، «تاکسی» و «سهرخ»، که هر کدام بهنوعی بیانیهای هنری علیه سانسور بودند.
اتهامات تازه و تکرار یک الگو
حکم اخیر دادگاه انقلاب نیز در همان چارچوب آشنای «فعالیت تبلیغی علیه نظام» صادر شده؛ اتهامی که معمولاً علیه هنرمندان منتقد، کنشگران مدنی و روزنامهنگاران استفاده میشود. این حکم در حالی صادر شده که پناهی طی دو دهه گذشته بارها بهخاطر فعالیتهای فرهنگی، مواضع انتقادی و همراهی با جنبشهای مدنی زیر فشار قرار گرفته است.
منابع نزدیک به هنرمند میگویند فعالیتهای پناهی نه سیاسی حزبی، بلکه بیشتر بیان اعتراض مدنی از مسیر هنر بوده؛ هنری که بهطور طبیعی با مسائل اجتماعی گره خورده است.
واکنشها؛ بازگشت بحث برخورد امنیتی با سینما
صدور حکم برای جعفر پناهی در شبکههای اجتماعی با واکنش گسترده همراه شده است. کاربران بسیاری، بهویژه در میان چهرههای فرهنگی، این حکم را «تکرار خطایی که بارها آزموده شده» توصیف کردهاند. برخی نیز یادآوری کردهاند که بازداشت و پروندهسازی برای هنرمندان منتقد در نهایت به فرسایش فرهنگی منجر میشود و کمکی به حل بحرانهای اجتماعی نمیکند.
منتقدان این رویکرد میگویند نسل جدید سینماگران ایران در شرایطی فعالیت میکند که مرز میان هنر مستقل و فعالیت سیاسی بیش از همیشه باریک شده و احکامی از این جنس پیام نگرانکنندهای برای جامعه هنری دارد.
پروندهای که انگار قرار نیست بسته شود
با حکم اخیر، نام جعفر پناهی بار دیگر به صدر خبرها برگشته؛ هنرمندی که بهواسطه جوایز بینالمللیاش یکی از شناختهشدهترین چهرههای فرهنگی ایران در جهان است، اما در داخل کشور همچنان درگیر پروندههایی است که سالهاست تکرار میشوند. آنچه اکنون مشخص است اینکه پرونده پناهی نه صرفاً یک حکم قضایی، بلکه نمادی از شکاف عمیق میان نهادهای رسمی و سینمای مستقل ایران شده است.
source