اقتصاد۲۴ ـ در بازار سرمایه، عرضه و تقاضا یکی از بنیادی‌ترین مفاهیم اقتصادی است که رفتار خریداران و فروشندگان را توضیح می‌دهد و تعیین‌کننده اصلی قیمت اوراق بهادار محسوب می‌شود. هر معامله‌ای بر اساس تعامل این دو نیرو شکل می‌گیرد و همین موضوع باعث می‌شود قیمت سهام به‌طور لحظه‌ای تغییر کند. در بورس، هر اندازه تقاضا برای یک سهم افزایش پیدا کند و عرضه محدود باشد، قیمت رشد می‌کند و اگر شرایط برعکس شود، کاهش قیمت اتفاق می‌افتد. همین نقش تعیین‌کننده باعث می‌شود تحلیل عرضه و تقاضا یکی از مهم‌ترین مراحل بررسی بازار برای سرمایه‌گذاران باشد.

مفهوم عرضه و تقاضا در بورس

عرضه و تقاضا در بورس به تمایل خریداران برای خرید یک سهم و تمایل فروشندگان برای فروش آن اشاره دارد. این تمایل‌ها با توجه به شرایط اقتصادی، اخبار شرکت‌ها و روان‌شناسی بازار دائماً تغییر می‌کنند و در نتیجه روی قیمت اثر می‌گذارند. اگر یک سهم در معرض توجه مثبت قرار بگیرد، تقاضا برای آن افزایش می‌یابد و قیمت آن بالا می‌رود. در مقابل، هر زمان سهامداران نسبت به آینده شرکت نگران شوند، عرضه افزایش می‌یابد و قیمت سهم کاهش پیدا می‌کند. این سازوکار پایه‌ای همان نیرویی است که نوسانات بازار را شکل می‌دهد.

عرضه در بورس

عرضه به تعداد سهامی گفته می‌شود که فروشندگان مایل‌اند در قیمت‌های مختلف در بازار ارائه کنند. زمانی که تعداد زیادی از سهامداران تصمیم می‌گیرند سهم خود را بفروشند، حجم عرضه بالا می‌رود و فشار فروش به کاهش قیمت منجر می‌شود. عواملی مانند انتشار اخبار منفی، عملکرد ضعیف شرکت یا افزایش نرخ بهره می‌توانند عرضه را بیشتر کنند. در چنین شرایطی، فروشندگان مجبورند قیمت‌های پایین‌تری ارائه دهند تا خریدار جذب شود و این رفتار به کاهش قیمت منجر می‌شود. عرضه همیشه بازتابی از نگرانی‌ها یا نیاز‌های مالی فروشندگان است.

بیشتر بخوانید: سبد گردانی در بورس چیست؟

تقاضا در بورس

تقاضا میزان تمایل خریداران برای خرید سهام در قیمت‌های مختلف است. اگر خریداران به یک سهم علاقه‌مند شوند، قیمت‌های بالاتری را پیشنهاد می‌کنند و در نتیجه قیمت سهم افزایش پیدا می‌کند. تقاضا در بورس معمولاً تحت تأثیر عواملی مانند اخبار مثبت مربوط به شرکت، عملکرد قوی مالی یا افزایش سودآوری شکل می‌گیرد. زمانی که انتظارات مثبت در مورد آینده یک شرکت شکل می‌گیرد، خریداران برای تصاحب سهم بیشتر رقابت می‌کنند و همین روند باعث رشد قیمت می‌شود.

رابطه عرضه و تقاضا با قیمت سهم

قیمت سهام نتیجه تعادل بین عرضه و تقاضا است. اگر این دو نیرو متوازن باشند، قیمت ثابت می‌ماند. اما کافی است یکی از آنها سنگین‌تر شود تا قیمت دچار تغییر شود.

با افزایش تقاضا و کاهش عرضه، قیمت بالا می‌رود.

با افزایش عرضه و کاهش تقاضا، قیمت کاهش می‌یابد؛ بنابراین سرمایه‌گذاران با تحلیل این دو پارامتر به دنبال پیش‌بینی رفتار بازار هستند. حتی در ساده‌ترین شرایط، یک خبر مثبت می‌تواند باعث افزایش تقاضا شود و قیمت را رشد دهد، درحالی‌که یک خبر منفی ممکن است موجی از فروش ایجاد کند و قیمت را پایین بیاورد.

عوامل مؤثر بر تقاضا در بورس

تقاضا تحت تأثیر مجموعه‌ای از عناصر شکل می‌گیرد. عملکرد مالی شرکت یکی از مهم‌ترین محرک‌های تقاضاست؛ زیرا هرچه سودآوری یک شرکت بیشتر باشد، خریداران بیشتری به سمت خرید سهام آن جذب می‌شوند. اخبار مثبت یا امضای قرارداد‌های جدید نیز تمایل به خرید را افزایش می‌دهد. شرایط اقتصادی کلان، نرخ بهره و سیاست‌های پولی بانک مرکزی نیز نقش مهمی در ایجاد یا کاهش تقاضا دارند. نوسانات نرخ ارز، انتظارات سرمایه‌گذاران، روان‌شناسی بازار و میزان نقدینگی عمومی از عوامل دیگری هستند که می‌توانند تقاضا را تقویت یا تضعیف کنند. حتی تحلیل‌های کارشناسان و پیش‌بینی‌های آنها قادر است تقاضا را در مدت کوتاهی تغییر دهد.

عوامل مؤثر بر عرضه در بورس

عرضه نیز مانند تقاضا تحت تأثیر محرک‌های متعددی قرار دارد. عملکرد مالی ضعیف شرکت، انتشار اخبار منفی یا بروز مشکلات مدیریتی اغلب فروشندگان را به عرضه سهام ترغیب می‌کند. افزایش نرخ بهره، نیاز به نقدینگی، ترس از شرایط آینده یا رکود اقتصادی از دلایل دیگری هستند که باعث افزایش عرضه می‌شوند. تغییرات قانونی و سیاست‌های دولتی نیز می‌توانند موج فروش ایجاد کنند. در کنار اینها، ورود سهام جدید از طریق عرضه اولیه، پایان دوره قفل سهامداران عمده یا حتی رشد بیش از حد قیمت یک سهم می‌تواند انگیزه فروش ایجاد کند و عرضه را بالا ببرد.

مفهوم تعادل در عرضه و تقاضا

تعادل زمانی حاصل می‌شود که تعداد سهام عرضه‌شده و سهامی که تقاضا می‌شود برابر باشد. در این وضعیت قیمت سهم در نقطه‌ای قرار می‌گیرد که هر دو طرف معامله به آن رضایت دارند. قیمت تعادلی پایدار است و تمایلی به تغییر ندارد، مگر اینکه یک عامل جدید باعث تغییر در عرضه یا تقاضا شود. تعادل در بازار معمولاً نشان‌دهنده پایداری قیمت است، اما این وضعیت دائمی نیست و کوچک‌ترین خبر، تغییر نرخ بهره یا تحلیل جدید می‌تواند تعادل را برهم بزند و قیمت را حرکت دهد.

نمایش عرضه و تقاضا روی تابلو معاملات

در تابلو معاملات بورس، عرضه و تقاضا به‌صورت لحظه‌ای نمایش داده می‌شود. این اطلاعات شامل قیمت‌های پیشنهادی خرید و فروش، حجم سفارش‌ها و صف‌های خرید و فروش است. بخش تقاضا معمولاً بالاترین قیمت‌هایی را نشان می‌دهد که خریداران حاضرند بپردازند و بخش عرضه پایین‌ترین قیمت‌هایی را که فروشندگان پیشنهاد می‌دهند. فاصله دو قیمت، تفاوت خرید و فروش نامیده می‌شود و هرچه این فاصله کمتر باشد، احتمال انجام معامله بیشتر است. وجود صف خرید نشان‌دهنده افزایش تقاضا و وجود صف فروش نشانه افزایش عرضه است. رنگ‌های تابلو نیز وضعیت بازار را مشخص می‌کنند؛ سبز برای رشد قیمت و قرمز برای کاهش.

سخن آخر

رابطه مستقیم عرضه و تقاضا، موتور اصلی حرکت قیمت‌ها در بازار بورس است. هر زمان تقاضا از عرضه فراتر رود، قیمت رشد می‌کند و زمانی که عرضه بر تقاضا غلبه کند، قیمت ریزش می‌کند. این رابطه ساده، اما بسیار قدرتمند، اساس تحلیل رفتار قیمت است و سرمایه‌گذاران با توجه به تغییرات این دو نیرو تلاش می‌کنند بهترین تصمیم‌های معاملاتی را بگیرند.