اقتصاد۲۴- بازار‌های مالی به عنوان آیینه‌ای از تحولات سیاسی و اقتصادی شناخته می‌شوند، اما در روز‌های اخیر، دو خبر مهم در سطح سیاست خارجی منتشر شد که انتظار می‌رفت اثر قابل توجهی بر بازار‌های مالی ایران داشته باشد. نخست، بحث‌های مربوط به نشست شورای حکام و احتمال صدور قطعنامه علیه ایران و دوم، تأیید ضمنی خبر مذاکره ایران و آمریکا از سوی دونالد ترامپ. هر دو خبر از جنس تحولات سیاسی و دیپلماتیک هستند که در گذشته معمولا با واکنش سریع و بعضا شدید بازار طلا و سکه، ارز و بورس همراه می‌شدند. اما این بار، بازار‌ها نه تنها واکنش منفی نشان ندادند بلکه تقریبا به مسیر عادی خود ادامه دادند و در همان محدوده درجا زدند.

یکی از دلایل احتمالی این بی‌تفاوتی، تجربه‌های گذشته بازارهاست. سرمایه‌گذاران بار‌ها شاهد بوده‌اند که اخبار سیاسی، هرچند پرهیاهو، در نهایت تأثیر کوتاه‌مدتی بر قیمت‌ها داشته و پس از مدتی بازار به مسیر طبیعی خود بازگشته است. همین تجربه‌ها باعث شده تا فعالان اقتصادی به جای واکنش هیجانی، بیشتر به عوامل بنیادی مانند گزارش‌های مالی شرکت‌ها، سیاست‌های بودجه‌ای دولت و نرخ‌های واقعی ارز توجه کنند. به بیان دیگر، بازار‌ها یاد گرفته‌اند که میان «خبر» و «واقعیت اقتصادی» تمایز قائل شوند.

از سوی دیگر، باید توجه داشت که ریسک‌های سیستماتیک همچنان بر بازار سایه افکنده‌اند. این ریسک‌ها شامل تحریم‌ها، تصمیمات بین‌المللی، سیاست‌های ارزی و حتی تغییرات در بودجه دولت هستند. وجود چنین ریسک‌هایی باعث می‌شود سرمایه‌گذاران با احتیاط بیشتری عمل کنند.

نکته مهم دیگر، نقش انتظارات در بازار است. وقتی فعالان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند که یک خبر سیاسی دیر یا زود منتشر خواهد شد، عملا اثر آن را پیشخور می‌کنند. به همین دلیل، در زمان انتشار رسمی خبر، بازار واکنش چندانی نشان نمی‌دهد. این موضوع به‌ویژه در مورد اخبار مربوط به پرونده هسته‌ای ایران و مذاکرات سیاسی صادق است؛ چراکه این مسائل سال‌هاست در صدر اخبار قرار دارند و بازار‌ها تا حد زیادی با آنها خو گرفته‌اند.

بیشتر بخوانید: در چه صورت دلار از مرز ۱۴۰ هزار تومان هم عبور می‌کند؟

با این حال، نباید تصور کرد که بازار‌ها کاملا نسبت به تحولات سیاسی بی‌تفاوت شده‌اند. آنچه امروز مشاهده می‌شود بیشتر نوعی تأخیر در واکنش یا انتظار برای روشن شدن جزئیات است. سرمایه‌گذاران می‌دانند که هر قطعنامه یا توافق سیاسی می‌تواند در بلندمدت اثرات جدی بر اقتصاد کشور داشته باشد، اما تا زمانی که ابعاد و تبعات آن مشخص نشود، ترجیح می‌دهند واکنش خود را به تعویق بیندازند. این رفتار عقلانی، اگرچه در کوتاه‌مدت به شکل سکون بازار‌ها دیده می‌شود، اما در بلندمدت می‌تواند به تلاطم‌های شدیدتر منجر شود.

ریسک سیستماتیک همچنان سرعت‌گیر اصلی بازار سهام است

حمید میرمعینی، کارشناس بازار سهام در پاسخ به اینکه بی‌تفاوتی بازار دلار و بورس نشان‌دهنده آن است که سرمایه‌گذاران این اخبار سیاسی را پیشخور کرده‌اند؟ گفت: «بازار سهام ما پس از واکنش مثبتی که به فعال شدن اسنپ بک نشان داد و رشد محدودی را تجربه کرد، به نظر می‌رسد قطعنامه‌هایی در حد اینکه ملزم می‌کند که ایران فعالیت‌های هسته‌ای را در معرض بازرسان قرار دهد، باعث هیجان یا وحشت بازار نمی‌شود. امروز هم علیرغم اینکه خبر منتشر شد ولی بازار‌ها واکنش منفی نشان ندادند.»

وی تاکید کرد: «البته به تبعات و واکنش‌های طرفین نسبت به این بیانیه هم بستگی دارد. همچنین اینکه آیا این بیانیه شورای حکام به شورای امنیت ارجاع داده می‌شود یا خیر بسیار مهم است. در مجموع می‌خواهم بگویم اگرچه بازار سهام واکنش منفی نشان نداده ولی ریسک سیستماتیک همچنان به عنوان یکی از سرعت‌گیر‌های بازار، علیرغم ارزندگی آن، وجود دارد. شاید با روشن شدن بیشتر این واکنش‌ها و موضع‌گیری‌های سیاسی، بازار جهتش را مشخص کند. به نظر می‌رسد این ریسک سیستماتیک خود را بیشتر نشان دهد و بازار‌ها با تلاطم بیشتری مواجه شوند.»

درصورت صدور قطعنامه، دلار روند صعودی و بورس تا ۷ درصد اصلاح خواهد داشت

این تحلیلگر بازار‌های مالی در پاسخ به اینکه درصورت صدور قطعنامه علیه ایران، چه پیش‌بینی از روند حرکت دلار و بورس می‌توان داشت؟ بیان کرد: «قطعا هم برای دلار روند رو به رشدی را تجربه خواهیم کرد و هم احتمال دارد بازار سهام بین ۳ تا ۷ درصد تجربه اصلاح قیمت داشته باشد ولی بعید است باعث وحشت بازار شود، چراکه در بحث اسنپ بک همه این مشکلات را داشتیم ولی بازار نشان داد تا حدودی سهام به نقاط ارزندگی رسیده‌اند ولی برای رشد، فعلا انگیزه لازم یا خبر مثبتی وجود ندارد.»

میرمعینی با اشاره به محرک‌های رشد بورس، گفت: «مگر اینکه گزارش سه ماهه سوم شرکت‌ها منتشر و مشخص شود که شرکت‌های صادراتی توانستند دلارهایشان را با چه نرخی تسویه کنند یا بفروشند؛ بنابراین فکر می‌کنم در آذر ماه بازار تا ۶ یا ۷ درصد واکنش منفی نسبت به ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت نشان دهد. از آن طرف رشد بالایی نخواهد داشت تا گزارش‌های ۹ ماهه منتشر شود و ببینیم وضعیت تولید و فروش و منابع ارزی شرکت‌ها چگونه بوده است.»

وی همچنین ضمن تاکید بر بودجه‌بندی دولت بر بازار سهام، عنوان کرد: «ما به فصل تدوین بودجه هم نزدیک می‌شویم. به نظر می‌رسد ارقام بودجه به لحاظ تعیین نرخ خوراک، نرخ ارز، تعیین قیمت حامل‌های انرژی، بحث تامین مالی از بازارها، قیمت ارز در بازار دوم و همینطور تعیین نرخ ارز تخصیصی بسیار اهمیت دارد چراکه بسیاری از شرکت‌ها مشمول ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان می‌شوند که احتمالا نرخ آن تا ۵۰ هزار تومان هم بالا خواهد رفت و به همان نسبت هم قیمت فروش این شرکت‌ها از جمله دارویی‌ها و شرکت‌های غذایی افزایش پیدا می‌کند. این امر باعث رشد این دسته از صنایع می‌شود. از این رو بازار هم با ریسک سیستماتیک ناشی از اخبار سیاسی و تشدید تحریم‌ها و هم تغییرات در بودجه مواجه است که باید منتظر رفع این ابهامات باشیم.»

امن‌ترین گزینه سرمایه‌گذاران خرد چه بازاری است؟

میرمعینی در پاسخ به اینکه در شرایط فعلی امن‌ترین بازار برای سرمایه‌گذاران خرد کدام است؟ گفت: «برای سرمایه‌گذار به باور من بهترین حالت فعلی، بازاری است که در سکون و انفعال باشد. بهترین بازار صندوق‌های بادرآمد ثابت هستند که شاید از نوسانات قیمت دلار، طلا و سهام جا بمانند؛ بنابراین برای اینکه در حاشیه امن قرار گیرند، صندوق‌های با درآمد ثابت که بالای ۳۵ درصد دارند سود می‌دهند، بهترین گزینه می‌تواند باشد. همچنین از ریسک‌های سیستماتیک هم اجتناب خواهند کرد.»