صفحه اقتصاد –

به گفته مینا جعفری کارشناس اقتصادی، بخش معدن کشور در حال حاضر در “نقطه عطفی” قرار دارد. آمار وزارت صمت نشان می‌دهد که تولید مواد معدنی کشور در نیمه اول سال ۱۴۰۴، به دلیل افزایش تولید سنگ‌آهن، مس و روی، رشدی معادل ۱۲.۵ درصد را ثبت کرده که نشان از مقاومت بالای این بخش در برابر محدودیت‌ها دارد.

• مس سرچشمه: با تولید ۱۸۵ هزار تن کنسانتره مس، رکورد جدیدی به ثبت رسانده است.

• سنگ‌آهن: معادن گهرزمین و چادرملو به ترتیب ۱۵ و ۱۳ درصد افزایش تولید داشته‌اند.

• تولید طلا: تولید در معدن زرشوران با رشد قابل‌توجه ۲۴ درصدی، نشان از بهبود فناوری‌های استخراج و بهره‌وری اقتصادی دارد.

اکتشافات استراتژیک: لیتیوم و عناصر نادر خاکی

بخش اکتشافات در سال گذشته بسیار امیدبخش بوده است. سازمان زمین‌شناسی از کشف ۲۳ کانسار جدید خبر داده که ۵ مورد آن طلا، ۴ مورد مس و ۳ مورد سنگ‌آهن هستند. مهم‌ترین کشفیات در استان‌های یزد، کرمان و آذربایجان شرقی انجام شده است.

نقطه عطف اکتشافی: کشف کانسار لیتیوم هامون در سیستان و بلوچستان با ذخیره تخمینی ۸۵۰ هزار تن که به عنوان “یکی از بزرگترین ذخایر خاورمیانه” شناخته می‌شود. این ذخیره با توجه به رشد صنایع باتری و خودروهای الکتریکی، یک منبع درآمد بالقوه و تحول‌آفرین برای اقتصاد کشور است. همچنین معدن عناصر نادر خاکی چالکوپیریت در اصفهان نیز در آستانه ورود به فاز اجرایی قرار دارد.

چالش‌های سه‌گانه و راهکار “توسعه بومی”

کارشناس ارشد اقتصاد معدن سه چالش اصلی پیش روی این صنعت را برشمرد:

1. دسترسی محدود به تجهیزات و ماشین‌آلات مدرن (به دلیل تحریم‌ها).

2. کمبود سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین استخراج.

3. مسائل زیست‌محیطی و ضرورت حرکت به سمت معدنکاری پایدار.

راهکار مقابله: خانم جعفری، توسعه فناوری‌های بومی توسط شرکت‌های دانش‌بنیان را اولویت اول دانست و به دستاورد دستگاه شناورسازی بومی در مجتمع مس میدوک اشاره کرد که بازده استخراج را ۱۸ درصد افزایش داده و منجر به کاهش چشمگیر هزینه‌ها شده است.

صادرات پرقدرت و چشم‌انداز طلایی آینده

علی‌رغم تمام موانع، صادرات محصولات معدنی در ۶ ماهه اول ۱۴۰۴ رشدی ۱۶ درصدی داشته که نشان‌دهنده قدرت اقتصادی این بخش است. ارزش صادرات محصولات فولادی به ۴.۲ میلیارد دلار رسیده و عمده مقاصد صادراتی چین، هند و کشورهای آسیای میانه هستند.

• سهم بخش خصوصی: در حال حاضر، بیش از ۷۵ درصد تولید معدنی کشور توسط بخش خصوصی انجام می‌شود که موتور محرکه این صنعت و پیشتاز در تولید و تحقیق و توسعه است.

• فرصت‌های سرمایه‌گذاری: بالاترین ارزش‌افزوده در سه حوزه صنایع پایین‌دستی معدن، عناصر نادر خاکی و فناوری‌های سبز معدنکاری وجود دارد.

• چشم‌انداز ۱۴۰۷: با اجرای طرح‌های توسعه‌ای، پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۰۷ تولید مس به ۱.۵ میلیون تن، آهن اسفنجی به ۳۵ میلیون تن، و طلا به ۱۲ تن برسد که این امر، ایران را به یکی از تأمین‌کنندگان اصلی عناصر نادر خاکی در بازار جهانی تبدیل خواهد کرد.

مینا جعفری در پایان خاطرنشان کرد که ایران با در اختیار داشتن ۷ درصد از ذخایر معدنی جهان و رتبه ۱۰ دنیا در تولید، می‌تواند با عزم ملی، سرمایه‌گذاری هوشمند و استفاده بهینه از ظرفیت‌ها، به قطب اقتصادی معدنی منطقه تبدیل شود. وی تاکید کرد که بازدهی این بخش، بسیاری از سرمایه‌گذاری‌های دیگر را پشت سر می‌گذارد.