اقتصاد۲۴- بازار مالی ایران در سال‌های اخیر شاهد ورود بازیگران جدیدی بوده که با اتکا به فناوری تلاش کرده‌اند خدمات سنتی را به شکلی نوین و کاربرپسند ارائه دهند. استارت‌آپ‌های فین‌تک در حوزه‌هایی مانند پرداخت، سرمایه‌گذاری، ارز دیجیتال و طلا بخشی از این جریان هستند. پلت‌فرم‌هایی مانند «میلی» در اکوسیستم پویای فین‌تک ایران، نقش پیشرو در تحولات مالی دیجیتال ایفا کرده‌اند. میلی، به عنوان سامانه‌ای نوآورانه برای خریدوفروش آنلاین طلا، کاربران را قادر می‌سازد تا پول نقد خود را به‌راحتی به طلا تبدیل کنند و هر زمان که اراده کردند، آن را با قیمت روز بفروشند یا معادل فیزیکی‌اش را تحویل بگیرند.

میلی به‌عنوان یکی از پلت‌فرم‌های فعال در بازار طلا توانست طی مدت کوتاهی توجه گسترده‌ای را جلب کند. اما بحران‌هایی که به‌دنبال جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل پیش آمد، از محدودیت‌های بانکی تا فشار‌های نهادی، نام این استارت‌آپ را به محور یک مناقشه ملی بدل ساخت. این اقدام، که بدون اطلاع قبلی و مستند قانونی رخ داد، میلیون‌ها کاربر را از دسترسی به دارایی‌ها محروم کرد. اگرچه میلی، به‌عنوان بزرگ‌ترین پلتفرم خرید‌و‌فروش آنلاین طلای آب‌شده، حتی در روز‌های بحرانی تلاش کرد خدمات‌رسانی را حفظ کند.

میلی و مدیریت بحران

یکی از ویژگی‌های مهم بحران میلی، واکنش سریع تیم مدیریتی به فشار‌های بیرونی بود. هنگامی که محدودیت‌های برداشت و انتقال به دستور بانک مرکزی اعمال شد، میلی با اطلاع‌رسانی شفاف تلاش کرد تا اعتماد کاربرانش را حفظ کند. این اقدام نشان داد که ارتباط مستمر و صادقانه با کاربران در روز‌های بحران می‌تواند مانع از گسترش شایعات و هراس عمومی شود. از سوی دیگر، میلی با راه‌اندازی کانال‌های پشتیبانی شبانه‌روزی و انتشار گزارش‌های دوره‌ای درباره وضعیت دارایی‌ها، کوشید اعتبار خود را حفظ کند. این تجربه برای سایر فین‌تک‌ها یادآور یک اصل ساده، اما حیاتی است: شفافیت و ارتباط مستقیم با کاربر در شرایط بحرانی، کلید بقاست.

یکی دیگر از اقدامات کلیدی، انتشار بیانیه رسمی بود که به انسداد اعتراض کرد و خواستار رفع فوری محدودیت‌ها، شفاف‌سازی نهاد‌ها و صیانت از حقوق کاربران شد. این بیانیه تاکید کرد که مسدودسازی غیرقانونی است و مدل شفاف میلی نباید تحت تاثیر قرار گیرد. این پلتفرم توانست با پیگیری مستمر برای رفع محدودیت‌ها، اعتماد بخشی از کاربران را حفظ کند. علاوه بر این، در دوره بحران جنگ، میلی بیش از ۳۲ میلیون گرم طلا تحویل داده و هزار میلیارد تومان تسویه ریالی برای کاربران انجام داد، که نشان‌دهنده الزام به تعهدات مالی حتی در شرایط حبس طلا بود.

در نشست‌های صنفی مانند بررسی تبعات انسداد پلتفرم‌ها، مدیران میلی بر شفافیت ذخایر فیزیکی تاکید کردند و این رویکرد، مانع از فروپاشی کامل اعتماد شد. همچنین، میلی با تمرکز بر ظرفیت اطمینان‌بخشی، حتی در میان هشدار‌های نهادها، کاربران را به نگهداری طلا در پلتفرم ترغیب کرد، جایی که ۹۵ درصد کاربران این گزینه را ترجیح دادند. این موفقیت‌ها نشان‌دهنده تاب‌آوری عملیاتی است، که به‌عنوان یکی از عوامل کلیدی موفقیت فین‌تک‌ها در بحران‌ها توصیف می‌شود.

درسی مهم برای میلی

با این حال، بحران جنگ ۱۲ روزه، برخی اشتباهات محاسباتی در تعامل با نهاد‌های نظارتی را نیز برجسته کرد. مهم‌ترین خطا، بی‌توجهی به خلا قانونی و فقدان پشتوانه نهادی بود. با وجود عملکرد مثبت و شفاف میلی و علی رغم تعاملات همه جانبه با نهاد‌های نظارتی، با یک دستور بسیاری از گام‌های برداشته شده در طول زمان زیر سایه قرار گرفت.

بحران جنگ اخیر آشکار کرد که در فین‌تک ایران، ریسک نهادی و حقوقی گاهی حتی مهم‌تر از ریسک‌های مالی یا فناورانه است. یک استارت‌آپ ممکن است زیرساخت امن، الگوریتم‌های دقیق و تجربه کاربری عالی داشته باشد، اما در غیاب تعامل با نهاد‌های ناظر، همه این مزیت‌ها در یک لحظه بی‌اثر می‌شوند.

در این خصوص سعید امیرخانی، رئیس امور اتحادیه‌های اتاق اصناف با انتقاد از انسداد درگاه‌های پرداخت پلت‌فرم‌های خریدوفروش آنلاین طلا اظهار کرد: تصمیمات این چنینی به جای مدیریت بحران، عملا بحران را به حوزه‌های جدید نشر می‌دهند. دستور برای بستن درگاه‌ها، انسجام اقتصادی یک شرکت را بر هم می‌زند و تداوم آن می‌تواند خطراتی، چون ورشکستگی و تعطیلی را به همراه داشته باشد. جنگ در یک فضایی رخ می‌دهد که فرایندش مشخص است. اما تصمیمات غلط جنگ را وارد اقتصاد می‌کند و در نهایت همه از آن ضرر می‌کنند.

نقش جامعه کاربری و اعتماد عمومی

یکی دیگر از ابعاد مهم بحران میلی، نقشی بود که کاربران در کاهش یا افزایش فشار‌ها ایفا کردند. بسیاری از کاربران با انتشار تجربه‌های مثبت خود در شبکه‌های اجتماعی، از پلت‌فرم حمایت کردند و مانع از شکل‌گیری موج گسترده بی‌اعتمادی شدند. این نشان می‌دهد که سرمایه اجتماعی استارت‌آپ‌ها می‌تواند در بزنگاه‌ها به یک سپر حفاظتی بدل شود. در عین حال، بخشی از کاربران نیز از نبود تضمین حقوقی به‌شدت انتقاد کردند. همین مسئله به روشنی نشان داد که اعتماد عمومی تنها با خدمات خوب به‌دست نمی‌آید، بلکه نیازمند وجود ضمانت‌های رسمی و قانونی نیز هست.

اکنون می‌توان با بررسی دقیق این تجربه، مسیر آینده فین‌تک را بازنگری کرد. نوآوری مالی تنها زمانی می‌تواند به آینده پایدار تبدیل شود که هم بر پایه اعتماد عمومی و هم بر بستر چارچوب‌های قانونی شکل گیرد. اگر این دو عنصر در کنار هم قرار گیرند، فین‌تک ایران می‌تواند نه تنها بحران‌ها را پشت سر بگذارد، بلکه به موتور تحول اقتصاد ملی بدل شود.

آنطور که نیما قاضی، رییس انجمن تجارت اشاره کرده‌است، روند صعودی تجارت الکترونیک در ایران متوقف شده و این صنعت نوپا به سمت کوچک شدن حرکت می‌کند. او در این خصوص توضیح داد: ورود دستگاه‌های مختلف به این حوزه‌ها و اعلام تصمیمات ناگهانی و غیرکارشناسی و محدود کننده موجب شده که بسیاری از سرمایه گذاران برای ورود به این عرصه با تردید مواجه شوند و اگر روال تغییر نکند، بلایی که امروز بر سر فروشندگان آنلاین طلا آورده‌اند، به زودی بر سر دیگر فعالان این حوزه نیز خواهد آمد.

آنچه از ماجرای میلی می‌توان دریافت این است که آینده فین‌تک ایران بدون نهادسازی قانونی و صنفی روشن نخواهد بود. این حوزه نیازمند تدوین آیین‌نامه‌های شفاف، ایجاد مسیر‌های قانونی برای فعالیت و همچنین سازوکار‌های حمایتی برای سرمایه‌گذاران خرد است. در غیر این صورت، بحران میلی تنها یک نمونه از مجموعه بحران‌هایی خواهد بود که به‌صورت زنجیره‌ای تکرار می‌شوند و هر بار بخشی از اعتماد عمومی به نوآوری مالی را از بین می‌برند. درس‌های استخراج‌شده ازجمله شفافیت و تاب‌آوری می‌توانند پایه‌ای برای رشد پایدار باشند. شکست‌های فین‌تک در صورتی که از بحران‌ها بیاموزیم، قابل پیشگیری هستند. آینده فین‌تک ایران، با اعمال این درس‌ها، می‌تواند مقاوم‌تر و نوآورانه‌تر باشد و پلت‌فرم‌هایی مانند میلی را به نماد مقاومت در برابر بحران‌ها تبدیل کند.