در سال‌های اخیر، توسعه و تقویت ساختارهای تعاونی در بخش کشاورزی به‌ویژه در مناطق روستایی، به عنوان یکی از محورهای کلیدی سیاست‌های اقتصادی کشور مطرح شده است. سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران با بیش از ۶۰ سال سابقه اکنون با رویکردی نوین و تمرکز بر تشکل‌های مردمی کشاورزان، درصدد کاهش نقش واسطه‌ها و کوتاه کردن زنجیره تولید تا مصرف است. این رویکرد نه تنها به کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری کمک می‌کند بلکه زمینه‌های تقویت اقتصاد روستا و توانمندسازی کشاورزان را نیز فراهم می‌آورد.

طرح توسعه روستا بازارها به عنوان یکی از مصادیق بارز این سیاست، توانسته است بستری مناسب برای عرضه مستقیم محصولات کشاورزی از کشاورز به مصرف‌کننده ایجاد کند و نقش واسطه‌های غیرضروری را کاهش دهد. شایان ذکر است تا بگوییم که این اقدام، همسو با سیاست‌های برنامه هفتم توسعه است که دولت را مکلف کرده سهم تشکل‌های کشاورزی را در بازار به ۲۰ درصد برساند، امری که با توجه به شرایط اقتصادی کشور و نیاز به حمایت از تولید داخلی، اهمیت مضاعفی یافته است. کارشناسان و فعالان این حوزه بر این باورند که تقویت ساختارهای مردمی و کاهش تصدی‌گری دولت، از اصول کلیدی حمایت از تولید ملی است که در توسعه روستا بازارها به‌خوبی نمایان می‌شود. درحقیقت این حرکت نه تنها به عدالت اقتصادی هرچه‌تمام‌تر کمک می‌کند بلکه زمینه‌ساز خودکفایی و استقلال اقتصادی بیش از پیش روستاها نیز می‌شود. بنابراین می‌توان عنوان داشت که توسعه روستا بازارها در ارتقای وضعیت کشاورزان، کاهش قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان و بهبود نظام توزیع محصولات کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است و نتایج قابل توجهی را نیز به همراه خواهد داشت که در ادامه به برخی از این موارد می‌پردازیم.

درگام نخست و در تشریح بیشتر این موضوع ضرورت دارد تا بگوییم که به تازگی مدیرعامل سازمان تعاون روستایی از برنامه‌ریزی برای توسعه ۳ هزار روستابازار و عرضه مستقیم کالاهای اساسی در کشور تا پایان دولت خبر داد. محمدرضا طلایی، رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران اظهار کرد: ساختار تعاون روستایی بیش از ۶۰ سال سابقه دارد و نقش آن تصدی‌گری نیست بلکه نظارت و سیاست‌گذاری بر تشکل‌هایی است که توسط خود کشاورزان و تولیدکنندگان ایجاد شده‌اند. وی افزود: بر اساس مصوبه مجلس در برنامه هفتم توسعه، دولت مکلف است تا پایان این برنامه سهم تشکل‌های بخش کشاورزی را به ۲۰ درصد بازار برساند تا واسطه‌های غیرضروری حذف و هزینه‌ها برای مصرف‌کننده کاهش یابد. مدیرعامل سازمان تعاون روستایی تصریح کرد: هدف این است که مسیر تولید از مزرعه تا سفره کوتاه شود و تشکل‌هایی که از دل روستا شکل گرفته‌اند این نقش را ایفا کنند. وزیر جهاد کشاورزی نیز سیاست‌هایی را از ابتدای مسئولیت خود برای کاهش این فاصله در پیش گرفته و به تازگی به تشکل‌های زیرمجموعه سازمان تکلیف کرده که برای خرید، ذخیره‌سازی و توزیع برنج وارد عمل شوند. طلایی با اشاره به اینکه کشاورزان تولیدکننده هستند اما تجربه کافی در فروش محصولات ندارند، گفت: روستا بازارها و فروشگاه‌های تعاون روستایی به‌دلیل اعتمادی که کشاورزان به آن‌ها دارند می‌توانند محصولات را به صورت مستقیم عرضه کنند. محل‌های عرضه سال‌هاست با واسطه‌ها کار کرده‌اند و تغییر آن‌ها دشوار است اما با استفاده از ظرفیت تشکل‌ها و ایجاد روستا بازارها این مشکل حل خواهد شد. 

 ۶۴ روستا بازار در کشور به بهره‌برداری رسیده است
رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران با بیان اینکه تاکنون ۶۴ روستا بازار در کشور به بهره‌برداری رسیده است، اظهار کرد: هدف افزایش بی‌رویه تعداد این بازارها نیست بلکه رساندن کالا در نزدیک‌ترین نقطه به مصرف‌کننده اهمیت دارد. در هفته جهاد کشاورزی امسال ۶۴ روستا بازار از غرفه‌های کوچک تا بازارهای ۲۰ تا ۲۲ غرفه‌ای افتتاح شد. مدیریت این بازارها بر عهده اتحادیه‌های کشاورزی است و غرفه‌ها بدون دریافت هزینه در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد. به گفته مدیرعامل سازمان تعاون روستایی، توسعه این بازارها بر اساس برنامه‌ریزی انجام‌شده ادامه خواهد داشت و تا پایان سال ۵۰۰ روستا بازار با ۱۲۰۰ غرفه و تا پایان دولت ۳ هزار روستا بازار با ۲۷۰۰ غرفه به بهره‌برداری خواهد رسید. وی تأکید کرد: این بازارها به‌طور کامل توسط تشکل‌های روستایی و با هزینه خود آن‌ها ایجاد می‌شوند و هیچ هزینه‌ای از دولت دریافت نمی‌کنند.

 کوتاه کردن زنجیره تولید تا مصرف
آگاهان این حوزه معتقدند که توسعه روستا بازارها در قالب تشکل‌های مردمی کشاورزان، گامی مؤثر و حیاتی در مسیر تقویت اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید داخلی به شمار می‌آید. این بازارها که با هزینه و مدیریت تشکل‌های روستایی ایجاد شده‌اند، نقش مهمی در کوتاه کردن زنجیره تولید تا مصرف ایفا می‌کنند و موجب کاهش هزینه‌ها و حذف واسطه‌های غیرضروری می‌شوند و این اتفاق به معنای افزایش قدرت خرید مردم و حفظ حقوق مصرف‌کننده است، امری که در فشارهای اقتصادی کنونی، اهمیت آن دوچندان می‌شود. علاوه بر این، تمرکز بر توسعه این بازارها به تقویت هرچه تمام‌تر استقلال اقتصادی روستاها کمک می‌کند و از مهاجرت بی‌رویه به شهرها جلوگیری می‌کند، موضوعی که همواره دغدغه سیاست‌گذاران و کارشناسان بوده است. گفتنی‌ا‌ست که تجربه موفق سازمان تعاون روستایی در مدیریت بازار برنج و میوه شب عید نشان می‌دهد که استفاده از ظرفیت تشکل‌ها و حمایت هدفمند دولت در قالب تسهیلات ارزان‌قیمت، می‌تواند تعادل بازار را حفظ کند و از نوسانات قیمتی جلوگیری نماید. بدین ترتیب، توسعه روستا بازارها نه تنها به تقویت اقتصاد روستایی و کشاورزان کمک می‌کند بلکه به عنوان الگویی موفق در تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید ملی مطرح می‌شود. بنابراین ضروری است که این طرح‌ها با حمایت و هدایت مستمر نهادهای ذیربط ادامه یافته و توسعه یابند تا به‌تدریج سهم قابل توجهی از بازار کشاورزی در دست تشکل‌های این چنینی قرار گیرد و اقتصاد کشاورزی کشور به سمت خودکفایی و پایداری بیش از پیش حرکت کند. بدیهی‌است که این روند با توجه به آموزه‌های اقتصاد مقاومتی، راهبردی مؤثر در مقابله با تحریم‌ها و وابستگی‌های خارجی به شمار می‌رود و آینده‌ای روشن‌تر برای بخش کشاورزی و به ویژه روستاهای کشور رقم خواهد زد.

روستا بازارها؛ الگوی موفق رونق تولید
گسترش روستا بازارها نه تنها به عنوان یک راهکار عملیاتی در تقویت اقتصاد کشاورزی مطرح است، بلکه تأثیرات مثبت و ملموسی بر زندگی کشاورزان و مصرف‌کنندگان دارد. این بازارها با حذف واسطه‌های غیرضروری، امکان فروش مستقیم محصولات کشاورزان را فراهم کرده و باعث کاهش هزینه‌های نهایی برای مصرف‌کننده می‌شوند. این امر همچنین به طور طبیعی قدرت خرید مردم را افزایش می‌دهد و زمینه را برای دسترسی بهتر خانواده‌ها به کالاهای باکیفیت و قیمت مناسب فراهم می‌کند. همچنین، روستا بازارها موجب افزایش درآمد کشاورزان می‌شوند و انگیزه تولید بیشتر را در آنان تقویت می‌کنند، که این موضوع نیز همسو با سیاست‌های برنامه‌ هفتم توسعه می‌باشد و برهمین اساس، دراین مسیر ضرورت حمایت و تسهیلگری بیش‌ازپیش نهادهای دولتی و اجرایی غیرقابل انکار است. هرچند این بازارها به صورت خودگردان و با هزینه‌های تشکل‌های روستایی راه‌اندازی شده‌اند و راه‌اندازی خواهند شد اما حمایت‌های فنی، مالی و تسهیلاتی دولت می‌تواند روند توسعه آن‌ها را تسریع کند و دامنه اثرگذاری آن‌ها را افزایش دهد. همچنین کاهش موانع اداری، ارائه آموزش‌های تخصصی به فعالان تعاونی و فراهم کردن زیرساخت‌های لازم از جمله اقداماتی است که می‌تواند به بهبود عملکرد این بازارها کمک کند. علاوه بر این، استمرار سیاست‌گذاری‌های حمایتی و ایجاد فضای رقابتی سالم میان فروشگاه‌ها و بازارهای روستایی موجب ارتقای کیفیت خدمات و محصولات عرضه شده خواهد شد. در مجموع، توسعه روستا بازارها نقطه عطفی در مسیر خودکفایی و استقلال اقتصادی هرچه تمام‌‌تر روستاهاست که با حمایت مستمر و هدفمند می‌تواند به الگویی موفق در رونق هرچه‌ بیشتر تولید تبدیل شود و بخش کشاورزی کشور را در برابر نوسانات مقاوم‌تر از همیشه سازد. 

نوشته روستا بازارها گام استوار در حمایت از کشاورزان اولین بار در روزنامه رسالت. پدیدار شد.

source