آیا دیپلماسی تجاری میتواند مسیر صادرات پایدار تولید ملی را تقویت کند؟
در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی و گسترش تولید ملی، یکی از ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر، ورود جدی و هدفمند به بازارهای جهانی است. در دنیای امروز که اقتصادها به یکدیگر پیوسته‌اند و رقابت‌ها با ابزارهای نوین بازاریابی و تبلیغات پیش می‌روند، دیگر صرف تولید باکیفیت کافی نیست. آنچه بیش از پیش اهمیت یافته، توان معرفی، عرضه و ارتباط مستقیم با مشتریان بین‌المللی است. در این میان، نمایشگاه‌های بین‌المللی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای توسعه تجارت، نقشی کلیدی و بی‌بدیل ایفا می‌کنند. نمایشگاه‌ها، نه فقط محلی برای نمایش کالا، بلکه صحنه‌ای برای تقویت برند ملی، افزایش اعتماد به تولید داخلی، شناخت دقیق بازارهای هدف و گشودن دروازه‌های صادراتی هستند. حضور فعال و برنامه‌ریزی شده در این بستر جهانی، برای کشورهایی همچون جمهوری اسلامی ایران که از تنوع تولید، توان فنی، نیروی انسانی متخصص و زیرساخت‌های صنعتی گسترده برخوردار است، یک مزیت راهبردی به‌شمار می‌رود. به‌ویژه در سال‌های اخیر که موضوع رونق تولید و جهش صادرات محور سیاست‌گذاری‌های اقتصادی قرار گرفته، بهره‌گیری از ظرفیت نمایشگاه‌ها باید به‌عنوان یکی از ارکان عملیاتی و جدی در دستور کار قرار گیرد. از سوی دیگر، در دنیای دیپلماسی نوین، ابزارهایی همچون تعامل فرهنگی، اقتصادی و فناورانه، جای خود را در کنار روابط تجاری رسمی باز کرده‌اند. در این چارچوب، مفهوم دیپلماسی نمایشگاهی به‌عنوان یک راهبرد هوشمند و دارای افق روشن اقتصادی، توجه بسیاری از کشورها را به خود جلب کرده است. این نوع دیپلماسی، با بهره‌گیری از ظرفیت حضور بین‌المللی تولیدکنندگان داخلی، به شکل‌گیری ارتباطات تجاری پایدار، شناسایی شرکای راهبردی و درنهایت تبدیل بنگاه‌های تولیدی به صادرکنندگان واقعی کمک شایانی می‌کند. در این گزارش، به بررسی نقش و اثرگذاری نمایشگاه‌های بین‌المللی در معرفی توان تولید ملی و همچنین ظرفیت آن‌ها در تبدیل شرکت‌های داخلی به بازیگران صادرات‌محور از مسیر دیپلماسی نمایشگاهی پرداخته می‌شود؛ مسیری که چنانچه هوشمندانه و توأمان با برنامه‌ریزی بلندمدت دنبال شود، میتواند سهم کشور را در اقتصاد منطقه و جهان به‌صورت هرچه تمام‌تر افزایش دهد.
نمایشگاه‌های بین‌المللی؛ ویترین اقتدار صنعتی و فنی
نمایشگاه‌های بین‌المللی تنها محلی برای عرضه کالا نیستند؛ بلکه صحنه‌ای برای نمایش اقتدار اقتصادی، علمی و فناورانه کشورها به‌شمار می‌روند. هر غرفه، نشانه‌ای از سطح خودکفایی، توان طراحی، قدرت مهندسی و روحیه رقابت‌پذیری ملت است. بنابراین می‌توان عنوان داشت که حضور مؤثر و هوشمندانه در این نمایشگاه‌ها به معنای اعلام حضور در بازارهای جهانی، بدون نیاز به واسطه و با اتکا به تولید داخلی است. در همین راستا، بسیاری از کشورها با حمایت دولت از بخش خصوصی، حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی را به‌عنوان یکی از محورهای اصلی دیپلماسی اقتصادی خود تعریف کرده‌اند. جمهوری اسلامی ایران نیز با دارا بودن ظرفیت‌های گسترده در حوزه تولید صنعتی، فناوری‌های نو و محصولات دانش‌بنیان، نیازمند فعال‌سازی هرچه بیش‌تر این مسیر طلایی است تا توانمندی‌های بی‌بدیل و کم‌نظیر کشور بیش از پیش در عرصه بین‌المللی تبیین شود.
از نمایش محصول تا عقد قرارداد
تجربه نشان داده است که شرکت‌هایی که در نمایشگاه‌های بین‌المللی حاضر می‌شوند، از شانس بالاتری برای رونق قراردادهای صادراتی برخوردار هستند. درحقیقت می‌توان عنوان داشت که این حضور، فرصتی فراهم می‌آورد تا نه تنها محصولات، بلکه فرهنگ تولید، کیفیت ساخت و چشم‌انداز توسعه شرکت‌ها به مشتریان بین‌المللی منتقل شود. در سال‌های اخیر، با برگزاری نمایشگاه‌هایی مانند نمایشگاه بین‌المللی صنعت، نفت و گاز، مواد غذایی، ساختمان و تجهیزات پزشکی در کشورهای همسایه و آسیایی، شرکت‌های داخلی توانسته‌اند بازارهای جدید بسیاری را شناسایی و به قراردادهای مهم صادراتی دست یابند. همچنین شایان ذکر است تا بگوییم که حضور موفق ایران در نمایشگاه‌های عراق، روسیه، عمان، چین و قطر، نمونه‌های روشنی از اثرگذاری این رویکرد است.
دیپلماسی نمایشگاهی؛ مکمل دیپلماسی اقتصادی
در گفتمان اقتصادی نوین، حضور در بازارهای بین‌المللی و توسعه صادرات، تنها از مسیر رونق بازرگانی نمی‌گذرد؛ بلکه نمایشگاه‌ها، نشست‌های تجاری و حضور در بازارهای منطقه‌ای نیز بخشی از دیپلماسی اقتصادی به‌شمار می‌آیند. این همان چیزی است که از آن با عنوان دیپلماسی نمایشگاهی یاد می‌شود. در این مدل، دولت با تسهیل‌گری، حمایت از اعزام شرکت‌های دانش‌بنیان و تولیدی به نمایشگاه‌های هدف، کمک به کاهش هزینه‌ها و ارائه تسهیلات مالی، زمینه‌ای فراهم می‌آورد تا بخش خصوصی بتواند توانمندی‌های خود را در سطح بین‌المللی بیش از پیش به نمایش بگذارد. گفتنی است که این سیاست در سال‌های اخیر موردتوجه ویژه قرار گرفته و بخشی از راهبرد کلان کشور در زمینه فعال‌سازی هرچه بیش‌تر اقتصاد مقاومتی به‌شمار می‌رود.
تمرکز بر بازارهای منطقه‌ای؛ اولویت صادراتی کشور
در شرایط تحریمی، تمرکز بر بازارهای منطقه‌ای، همسایگان و کشورهای اسلامی میتواند رویکردی هوشمندانه و کم‌هزینه باشد. بنابراین حضور در نمایشگاه‌های تخصصی در کشورهای حوزه آسیای میانه، قفقاز، خلیج‌فارس و شمال آفریقا، فرصتی بی‌بدیل برای تثبیت موقعیت برندهای داخلی و ورود عملی به زنجیره تأمین این بازارها است. نمایشگاه‌های منطقه‌ای نه تنها دروازه‌ای برای فروش محصول هستند، بلکه بستری برای شناخت ذائقه مصرف‌کنندگان، ارزیابی رقبا، به‌روز کردن استراتژی بازاریابی و کشف فرصت‌های همکاری دوجانبه به‌شمار می‌آیند. دراین مسیر جمهوری اسلامی ایران با داشتن مرزهای گسترده با ۱۵ کشور، میتواند محور صادرات منطقه‌ای باشد؛ مشروط بر آن‌که بیش از گذشته از ابزار دیپلماسی نمایشگاهی بهره‌برداری شود.
توانمندسازی شرکت‌های تولیدی برای صادرات‌محور شدن
یکی از چالش‌های مهم در مسیر تبدیل شرکت‌های تولیدی به صادرکننده‌های موفق، عدم آشنایی با سازوکار بازارهای بین‌المللی و ضعف در برندینگ و بازاریابی جهانی است. نمایشگاه‌های بین‌المللی فرصتی عالی برای رفع این ضعف‌ها هستند. حضور مستقیم در این رویدادها، باعث می‌شود شرکت‌ها نیازهای بازار هدف را به‌طور واقعی لمس کنند، بازخورد بگیرند و در مسیر بهینه‌سازی تولید خود گام بردارند. همچنین حضور در کنار شرکت‌های بین‌المللی و مشاهده استانداردهای رقبا، به ارتقای کیفیت و نوآوری در محصولات داخلی نیز کمک می‌کند. درواقع، نمایشگاه‌های بین‌المللی نه‌فقط بستر فروش بلکه بستری برای یادگیری هرچه تمام‌تر صادرات حرفه‌ای هستند.
نقش نهادهای اجرایی و بخش دولتی در حمایت هدفمند
برای آن‌که حضور شرکت‌های داخلی در نمایشگاه‌های بین‌المللی اثربخش باشد، نیاز به یک برنامه‌ریزی هدفمند و بلندمدت از سوی بخش‌های اجرایی و مسئول وجود دارد. این بخش‌ها می‌توانند با تدوین برنامه‌های حمایتی، شرکت‌های صادرات‌محور را حمایت و در فرآیند اعزام و حضور آن‌ها پشتیبانی نمایند. علاوه بر آن ایجاد مراکز دائمی نمایش محصولات صادراتی و تسهیل فرآیندهای حمل‌ونقل و گمرک، ازجمله اقداماتی است که میتواند در قالب یک دیپلماسی نمایشگاهی هوشمند دنبال شود و رونق این مهم را عملیاتی سازد.
سخن پایانی؛ از ویترین نمایشگاهی تا جهش صادراتی
نمایشگاه‌های بین‌المللی دیگر یک انتخاب نیستند، بلکه یک ضرورت برای شرکت‌هایی هستند که به‌دنبال ایفای نقش هرچه بیش‌تر در بازارهای جهانی‌اند. در دنیایی که رقابت در بازارها، سهم اقتصاد بین‌المللی را تعیین می‌کند،تولیدکنندگانی موفق خواهند بود که قدرت معرفی، ارائه و تعامل بیش‌تر با بازار جهانی را داشته باشند. دیپلماسی نمایشگاهی به‌عنوان مکملی برای دیپلماسی اقتصادی، میتواند پلی مطمئن میان توان تولید داخل و بازارهای صادراتی باشد. با برنامه‌ریزی، حمایت و هدایت صحیح، این ابزار میتواند به یکی از پیشران‌های تحقق جهش تولید و صادرات پایدار تبدیل شود. در جمع‌بندی باید گفت نمایشگاه‌های بین‌المللی نه‌تنها عرصه‌ای برای عرضه محصول، بلکه ابزاری مهم در پیشبرد اهداف اقتصادی و توسعه صادرات غیرنفتی کشور به‌شمار می‌روند و بهره‌گیری از این ظرفیت، زمینه‌ساز حضور مؤثر شرکت‌های داخلی در بازارهای هدف و تثبیت برند ملی در عرصه رقابت جهانی است. دراین مسیر همچنین حمایت دولت، توانمندسازی بخش خصوصی و نهادینه‌سازی بیش‌تر دیپلماسی نمایشگاهی میتواند مسیر عبور از اقتصاد وابسته به نفت به‌سوی اقتصاد صادرات‌محور را هموار سازد و گامی بلند در جهت تحقق اهداف بلندمدت در حوزه تولید و تجارت بین‌الملل باشد.
source