چگونه گردشگری سلامت به رونق اقتصاد شهرها کمک می‌کند؟
در عصر تحولات سریع اقتصادی و افزایش رقابت در سطح منطقه‌ای و جهانی، کشورهایی موفق‌تر خواهند بود که بتوانند از تمام ظرفیت‌های بالقوه خود برای رشد اقتصادی و توسعه پایدار بهره‌برداری کنند. در این میان، یکی از حوزه‌هایی که ظرفیت‌های فراوان اما کمتر بهره‌برداری شده دارد، گردشگری سلامت است؛ حوزه‌ای که در تلاقی اقتصاد، سلامت، فرهنگ و دیپلماسی عمومی قرار گرفته و می‌تواند به‌عنوان موتور محرکه‌ای برای تحول اقتصادی و اجتماعی ایفای نقش کند. امروزه بسیاری از کشورهای پیشرو، گردشگری سلامت را نه فقط یک فعالیت اقتصادی بلکه راهبردی ملی برای توسعه زیرساخت‌های پزشکی، ارتقای تولید داخلی و ایجاد تعامل سازنده با سایر کشورها می‌دانند.
جمهوری اسلامی ایران نیز با بهره‌مندی از مزیت‌های کم‌نظیر همچون موقعیت جغرافیایی ممتاز، سطح بالای خدمات درمانی، حضور پزشکان متخصص، هزینه‌های مناسب درمان و فرهنگ غنی مهمان‌نوازی در جایگاهی راهبردی برای توسعه گردشگری سلامت قرار دارد. بنابراین نمایش ظرفیت‌های بالینی، تجهیزاتی و منابع انسانی در قالب ارائه خدمات به بیماران خارجی به‌ویژه از کشورهای همسایه می‌تواند زمینه‌ساز رشد اقتصادی، ارتقای سطح اشتغال، افزایش ارزآوری و گسترش ارتباطات بین‌المللی باشد. از سوی دیگر، توسعه این حوزه می‌تواند به عاملی مؤثر در تکمیل زنجیره خدمات شهری، افزایش بهره‌وری از امکانات درمانی و تسریع فرآیند بین‌المللی‌سازی خدمات پزشکی کشور تبدیل شود. در چنین شرایطی، نگاه راهبردی به گردشگری سلامت و توجه به آن در برنامه‌ریزی‌های منطقه‌ای و شهری، نه‌تنها ضرورتی اجتناب‌ناپذیر بلکه فرصتی طلایی برای خلق مزیت‌های پایدار و تحقق اهداف کلان اقتصادی کشور به‌شمار می‌رود. کشور ما به‌دلیل کیفیت بالای خدمات پزشکی و هزینه‌های بسیار پایین‌تر نسبت به کشورهای منطقه و غرب آسیا، همواره مقصد بسیاری از متقاضیان درمان از کشورهای همسایه بوده است. شهرهایی همچون مشهد، تهران، شیراز، تبریز و کرمانشاه در سال‌های اخیر توانسته‌اند با بهره‌گیری از زیرساخت‌های درمانی مناسب، میزبان هزاران بیمار خارجی باشند. خدماتی مانند درمان ناباروری، جراحی‌های زیبایی، جراحی قلب، ارتوپدی، چشم‌پزشکی و دندان‌پزشکی ازجمله مهم‌ترین دلایل سفر بیماران خارجی به کشورمان است.
توسعه اقتصادی شهری با محوریت گردشگری سلامت
رونق گردشگری سلامت به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر اقتصاد شهری اثرگذار است. توسعه مراکز درمانی، افزایش اشتغال در حوزه‌های درمان، پرستاری، هتل‌داری، حمل‌ونقل و خدمات رفاهی ازجمله نتایج مستقیم این روند است. همچنین حضور بیماران و همراهان آن‌ها در شهرها، موجب افزایش مصرف در بازار محلی، تقویت کسب‌وکارهای کوچک، رستوران‌ها، مراکز خرید و خدمات گردشگری می‌شود. در کنار این موارد، با تعریف بسته‌های مشترک سلامت و تفریح، می‌توان مدت اقامت گردشگران سلامت را افزایش داد که این موضوع در درازمدت به پایداری رشد اقتصادی شهری منجر خواهد شد.
نقش گردشگری سلامت در جذب سرمایه خارجی
سرمایه‌گذاران خارجی به‌ویژه سرمایه‌گذاران کشورهای همسایه و منطقه، همواره به‌دنبال فرصت‌های امن و سودآور در بخش سلامت هستند. براین اساس می‌توانیم با فراهم‌سازی فضای امن سرمایه‌گذاری، تسهیل مجوزها و ایجاد مناطق ویژه گردشگری سلامت مقصدی جذاب برای سرمایه‌گذاران حوزه درمان و بهداشت باشیم. بدیهی است که با گسترش همکاری میان وزارت بهداشت، وزارت امور خارجه و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، می‌توان مسیر جذب سرمایه‌گذاری در این حوزه را تسهیل کرد. ساخت بیمارستان‌های بین‌المللی، مراکز درمانی مشارکتی و تجهیز مراکز اقامتی ویژه بیماران ازجمله طرح‌هایی است که می‌تواند با سرمایه بخش خصوصی داخلی و خارجی به نتیجه برسد.
ظرفیت همکاری منطقه‌ای و دیپلماسی سلامت
گردشگری سلامت می‌تواند به‌عنوان بازویی مؤثر در دیپلماسی عمومی و منطقه‌ای ایفای نقش کند. کشورهایی مانند عراق، افغانستان،آذربایجان، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و آسیای میانه، ازجمله مهم‌ترین بازارهای هدف برای توسعه گردشگری سلامت هستند. گسترش مراودات پزشکی و درمانی به ایجاد پیوندهای انسانی، فرهنگی و اقتصادی منجر می‌شود که این موضوع خود عاملی اثرگذار در تقویت تعامل و نزدیکی ملت‌هاست. برای بهره‌گیری کامل از ظرفیت‌های گسترده گردشگری سلامت در راستای توسعه اقتصاد شهری و ملی، مجموعه‌ای از اقدامات منسجم و هماهنگ باید در دستور کار قرار گیرد. این اقدامات به شرح زیر است:
تقویت زیرساخت‌های درمانی و بهداشتی: احداث، تجهیز و ارتقاء مراکز درمانی و بیمارستانی مطابق با استانداردهای بین‌المللی یکی از الزامات اساسی جذب گردشگران سلامت است. همچنین توسعه بخش‌هایی مانند بیمارستان‌های تخصصی، مراکز بازتوانی، خدمات پس از درمان و اقامتگاه‌های همراه بیمار می‌تواند تجربه‌ای ایمن، باکیفیت و رضایت‌بخش برای گردشگران فراهم کند.
سامان‌دهی فرآیند جذب و خدمات‌رسانی به بیماران بین‌المللی: ایجاد و تقویت شرکت‌های تسهیل‌گر گردشگری سلامت که به‌عنوان واسطه‌ای مؤثر میان بیماران خارجی، مراکز درمانی، اقامتی و خدمات حمل‌ونقل عمل کنند، از الزامات مهم محسوب می‌شود. این شرکت‌ها باید دارای مجوز، ساختار شفاف، نظام قیمت‌گذاری مشخص و کادر آموزش‌دیده باشند.
برندسازی پزشکی داخلی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی: معرفی توانمندی‌های پزشکی کشور از طریق مشارکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی، تبلیغات هدفمند در کشورهای هدف، همکاری با رسانه‌های تخصصی و طراحی بسته‌های خدماتی متناسب با نیاز بیماران خارجی در مسیر برندسازی مؤثر خواهد بود.
تسهیل روندهای اداری و خدماتی برای گردشگران سلامت: کاهش موانع بوروکراتیک نظیر تسهیل صدور ویزای درمانی، ارائه خدمات بانکی، بیمه‌ای و حمل‌ونقل و استقرار میزهای پاسخگویی گردشگری سلامت در مبادی ورودی مانند فرودگاه‌ها، می‌تواند سرعت و کیفیت خدمات‌رسانی به گردشگران را به‌طور چشمگیری افزایش دهد.
آموزش نیروی انسانی و ارتقاء مهارت‌های بین‌المللی: تربیت نیروی انسانی متخصص، مسلط به زبان‌های خارجی و آشنا با اصول اخلاق حرفه‌ای و بین‌فرهنگی، برای تعامل حرفه‌ای با بیماران خارجی امری ضروری است. برگزاری دوره‌های آموزشی، کارگاه‌ها و گواهی‌نامه‌های بین‌المللی در این حوزه می‌تواند موجب ارتقاء سطح خدمات شود.
تدوین سیاست‌های حمایتی و مشوق‌های اقتصادی: ارائه بسته‌های حمایتی از مراکز درمانی فعال در حوزه گردشگری سلامت، معافیت‌های مالیاتی، اعطای تسهیلات و حمایت از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در این بخش، ازجمله راهکارهایی است که می‌تواند رونق این صنعت نوپا را تسریع کند.
تقویت هم‌افزایی میان دستگاهی: هماهنگی میان وزارتخانه‌های بهداشت، میراث فرهنگی، امور خارجه، گردشگری، راه و شهرسازی و همچنین شهرداری‌ها و سازمان‌های بخش خصوصی، لازمه ایجاد یک سیستم یکپارچه و اثربخش برای توسعه پایدار گردشگری سلامت است.
تمرکز بر بازارهای هدف منطقه‌ای و آسیایی: تمرکز بر کشورهای همسایه، آسیای میانه، خلیج‌فارس، آسیای جنوب شرقی و چه‌بسا آفریقا که ازنظر فرهنگی و جغرافیایی به کشورمان نزدیک‌تر هستند و نیاز بالایی به خدمات درمانی مقرون‌به‌صرفه دارند، می‌تواند بازار هدف اصلی گردشگری سلامت کشور باشد. با اجرای منسجم و هدفمند این اقدامات، گردشگری سلامت می‌تواند به یکی از ارکان اقتصاد غیرنفتی کشور بدل شود و نقشی مؤثر در ارزآوری، ایجاد اشتغال، انتقال فناوری و ارتقاء جایگاه کشور در عرصه بین‌المللی ایفا کند.
سخن پایانی
توسعه گردشگری سلامت، فرصتی راهبردی برای کشور ما در مسیر تقویت اقتصاد شهری، افزایش اشتغال، ارزآوری و نمایش توانمندی‌های بومی در حوزه پزشکی و درمان است. جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از مزیت‌های رقابتی بی‌نظیر ازجمله نیروی انسانی متخصص، زیرساخت‌های درمانی پیشرفته، هزینه‌های مناسب و تنوع جغرافیایی، این ظرفیت را دارد که به یکی از مقاصد اصلی گردشگری سلامت در منطقه و چه‌بسا جهان بدل شود. افزایش تعامل میان بخش خصوصی و دولتی، تسهیل در صدور ویزا، راه‌اندازی مراکز بین‌المللی گردشگری سلامت و توسعه برندینگ پزشکی ازجمله اقداماتی است که می‌تواند در تقویت این مسیر مؤثر واقع شود. همچنین، معرفی خدمات درمانی کشور در قالب نمایشگاه‌های بین‌المللی، همکاری با شرکت‌های تسهیل‌گر سلامت و ایجاد سامانه‌های شفاف برای پاسخگویی به نیاز گردشگران، نقش مهمی در اعتمادسازی و گسترش این حوزه ایفا می‌کند. درنهایت، می‌توان گفت که توسعه پایدار گردشگری سلامت موجب شکوفایی اقتصاد شهری و استانی خواهد شد و استمرار سرمایه‌گذاری هدفمند در این حوزه، همراه با برنامه‌ریزی دقیق، به‌طورقطع ثمرات بلندمدتی برای آینده اقتصادی کشور به همراه خواهد داشت.
source