با فرارسیدن تابستان، گرما تنها مهمان ناخوانده‌ی خانه‌ها نیست؛ بلکه افزایش بی‌رویه‌ی مصرف برق هم‌زمان با افزایش دما، تبدیل به یکی از چالش‌های جدی کشور می‌شود. کولرهای پرمصرف، دستگاه‌های سرمایشی غیر استاندارد، روشنایی زیاد در ساعات روز، و استفاده نادرست از وسایل برقی، همگی دست‌به‌دست هم می‌دهند تا شبکه‌ی برق را در روزهای گرم به آستانه‌ی فروپاشی بکشانند.

به گزارش خبرنگار «جهان اقتصاد»، بر خلاف تصور عمومی، تولید برق در کشور متوقف نمی‌شود، اما ظرفیت تولید نیروگاه‌ها محدود است و متأسفانه روند مصرف از تولید پیشی می‌گیرد. دلایل این مسئله را می‌توان در چند محور بررسی کرد:

در ماه‌های گرم، اغلب خانه‌ها برای خنک نگه‌داشتن فضا از کولرهای آبی یا گازی به‌صورت ۲۴ ساعته استفاده می‌کنند. استفاده هم‌زمان از وسایل برقی مانند ماشین لباسشویی، ظرفشویی، تلویزیون‌های بزرگ و سیستم‌های صوتی، باعث افزایش قابل توجه بار مصرفی در ساعات اوج می‌شود.

تعداد زیادی از کولرهای گازی موجود در بازار، به‌خصوص مدل‌های قاچاق و بی‌کیفیت، راندمان انرژی پایینی دارند. این دستگاه‌ها نه‌تنها سرمای مطلوبی ارائه نمی‌دهند بلکه چند برابر مصرف برق دارند.

در برخی مناطق، شبکه‌ی توزیع و خطوط انتقال، ظرفیت کافی برای انتقال برق به میزان مصرف‌شده را ندارد. این موضوع می‌تواند باعث افت ولتاژ یا قطع کامل برق شود.

برخی از نیروگاه‌ها در دمای بالا، بازدهی کمتری دارند و حتی ممکن است بخشی از ظرفیت تولیدی‌شان را از دست بدهند، به‌ویژه در نیروگاه‌هایی که از آب برای خنک‌سازی استفاده می‌کنند.

نصب پنل‌های خورشیدی خانگی: با توجه به آفتاب فراوان ایران، این گزینه می‌تواند بخش زیادی از مصرف روزانه‌ی خانوارها را تأمین کند.

تجهیز ساختمان‌ها به سیستم‌های مدیریت هوشمند انرژی: این سیستم‌ها به‌صورت خودکار مصرف برق را تنظیم می‌کنند و از مصرف غیرضروری جلوگیری می‌شود.

دولت می‌تواند با تسهیلات مالی و مشوق‌های گمرکی، تولیدکنندگان داخلی را به سمت تولید کولرهای کم‌مصرف و با راندمان بالا سوق دهد. همچنین جلوگیری از ورود تجهیزات بی‌کیفیت، نقش زیادی در کاهش مصرف خواهد داشت.

آگاه‌سازی عمومی از طریق رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی، مدارس و ادارات درباره ضرورت صرفه‌جویی در مصرف برق بسیار حیاتی است. استفاده از کمپین‌های خلاقانه با پیام‌های کوتاه، می‌تواند تأثیر عمیقی در رفتار مصرف‌کنندگان داشته باشد.

یکی از مؤثرترین ابزارها در کنترل مصرف، قیمت است. با اعمال تعرفه‌ی واقعی و پلکانی، مصرف‌کننده‌های پرمصرف جریمه می‌شوند و خانوارهای کم‌مصرف تشویق به حفظ الگوی صحیح می‌شوند.

سرمایه‌گذاری در بخش انتقال و توزیع برق برای تقویت تاب‌آوری شبکه در برابر افزایش مصرف، از الزامات توسعه پایدار است. هر چقدر هم که برق تولید شود، اگر نتوان آن را به درستی توزیع کرد، کمبود همچنان پابرجاست.

بخش صنعت سهم قابل توجهی در مصرف برق دارد. با هماهنگی دولت، می‌توان ساعت کاری برخی از صنایع را به شب منتقل کرد تا بار مصرف از ساعات اوج خارج شود.

ساخت نیروگاه‌های خورشیدی، بادی و زمین‌گرمایی باید جزو اولویت‌های دولت باشد. این منابع، علاوه‌بر پاک بودن، پایداری بیشتری در تابستان دارند.

بحران برق در تابستان صرفاً یک مشکل فنی یا اقتصادی نیست؛ بلکه نیازمند تغییر فرهنگی، مدیریتی و سیاست‌گذاری هوشمندانه است. اگر هرکدام از ما نقش خود را به‌عنوان یک مصرف‌کننده‌ی آگاه ایفا کنیم، غول بی‌تاب برق در تابستان، دیگر ما را غافلگیر نخواهد کرد.

این یک نبرد جمعی است؛ نبردی که با مشارکت همگانی، آگاهی و هوشمندی، می‌توان آن را به فرصتی برای توسعه پایدار تبدیل کرد.