اقتصاد۲۴- محسن رنانی، اقتصاددان و تحلیل‌گر اجتماعی ایرانی، یکی از چهره‌های شناخته‌شده در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور است. او در سال ۱۳۴۴ در رهنان اصفهان به دنیا آمد و بیشتر به‌عنوان تحلیل‌گر سیاسی و اجتماعی شناخته می‌شود تا یک اقتصاددان صرف. همینک، رنانی دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان است و افزون‌بر تدریس، در زمینه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی نیز تحلیل‌هایی ارائه داده است. او مسائل پیچیده جامعه را از منظر اقتصادی و اجتماعی بررسی می‌کند و در تحلیل‌های خود تلاش می‌کند تا دیدگاه‌های گوناگون را مدنظر قرار دهد.

تحصیلات و مسیر علمی رنانی

محسن رنانی دوران ابتدایی و متوسطه را در اصفهان گذراند و برای ادامه تحصیل به تهران رفت. او مدرک کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا را در رشته اقتصاد از دانشگاه تهران گرفت و پس از فارغ‌التحصیلی، به تدریس در دانشگاه اصفهان پرداخت. او همینک دانشیار این دانشگاه است. رنانی به‌عنوان اقتصاددان شناخته می‌شود، اما تحلیل‌های اجتماعی و سیاسی‌اش بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. او در تحلیل‌های خود اغلب ابعاد اجتماعی و سیاسی مسائل اقتصادی را نیز در نظر می‌گیرد.

اقتصاد نهادگرایی و گرایش‌های سیاسی

محسن رنانی یکی از پیشگامان اقتصاد نهادگرایی در ایران است. این رویکرد که بر تحلیل‌های بلندمدت اقتصادی و نهاد‌های تأثیرگذار در اقتصاد تأکید دارد، به‌ویژه در محافل دانشگاهی ایران مطرح شده است. رنانی همچنین به‌عنوان یک اصلاح‌طلب شناخته می‌شود و در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۹۶ از حسن روحانی حمایت کرد. وی پیش‌تر نیز در انتخابات ۱۳۸۸ از میرحسین موسوی حمایت کرده و به‌عنوان یکی از ۱۶۳ اقتصاددان امضاکننده نامه حمایت از موسوی شناخته می‌شود.

دیدگاه‌ها و تحلیل‌های رنانی

محسن رنانی در سال‌های گذشته تحلیل‌های گوناگونی درباره بحران‌های سیاسی و اقتصادی ایران و منطقه خاورمیانه ارائه داده است. یکی از آثار برجسته و شناخته‌شده او کتاب «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران» است که در آن به‌طور خاص به نقش غرب در ایجاد بحران‌های اقتصادی و سیاسی پرداخته و تاثیرات مناقشه هسته‌ای ایران را بررسی می‌کند.

رنانی در این کتاب، با نگاهی تحلیلی، استدلال می‌کند که غرب از طریق تشدید تنش‌ها در خلیج فارس و طولانی‌کردن مناقشه هسته‌ای، به دنبال حفظ قیمت بالای نفت بوده است. هدف این اقدام، به‌ویژه در شرایطی که فشار بر تولید نفت کشور‌های تولیدکننده افزایش پیدا بود، ایجاد فضایی برای افزایش سرمایه‌گذاری در انرژی‌های نو و نفت‌های نامتعارف بود. این روند، از نظر رنانی، نه‌تنها به نفع کشور‌های غربی بود بلکه فرصت‌های نوینی برای رشد بازار انرژی در سطح جهانی فراهم می‌آورد.

افزون‌بر این، رنانی در پیش‌بینی‌های اقتصادی خود همواره دقیق و کارشناس بوده است. یکی از پیش‌بینی‌های مهم او در نیمه دوم سال ۱۳۹۳ رخ داد، زمانی‌که رنانی پیش‌بینی سقوط قیمت نفت از بیش از ۱۰۰ دلار به حدود ۵۵ دلار را انجام داد. این پیش‌بینی با دقت بالایی به وقوع پیوست و مورد توجه بسیاری از فعالان اقتصادی و رسانه‌ها قرار گرفت.

بیشتر بخوانید: عباس پالیزدار کیست؟/ سرانجام افشاگر مفاسد چه می‌شود؟

تحلیل رنانی درباره اعتراضات در ایران

محسن رنانی در تحلیل‌های خود به اعتراضات سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۴۰۱ ایران توجه ویژه‌ای داشته است. او معترضان این دوره‌ها را نسل پس از انقلاب می‌داند که اشتباهات چهار دهه گذشته را به‌طور مستقیم و عینی تجربه کرده‌اند. رنانی براین باور است که این نسل برخلاف نسل‌های گذشته، ارتباط بهتری با دنیای مدرن دارد و توانایی استفاده از ابزار‌های اطلاعاتی برای نافرمانی و تغییرات اجتماعی را به خوبی در اختیار دارد. به‌ویژه در جریان اعتراضات ۱۴۰۱، او تأکید کرد که معترضان باید به دستاورد‌های اعتراضات خود آگاه باشند و از این دستاورد‌ها برای ایجاد اصلاحات و تغییرات مثبت در جامعه استفاده کنند. از دیدگاه رنانی، این اعتراضات فرصتی برای تحولات اجتماعیست که می‌تواند به بهبود وضعیت کشور کمک کند، به شرطی که معترضان اهداف و دستاورد‌های خود را به درستی شناسایی و برای تحقق آن‌ها گام‌های سازنده‌ای بردارند.

واکنش‌ها به تشکیل پرونده قضایی علیه رنانی

در روزهای اخیر، محسن رنانی با واکنش‌هایی در پی تشکیل پرونده قضائی علیه خود روبه‌رو شده است که نگرانی‌ها و اعتراضات زیادی را به دنبال داشته است. محمدجواد ظریف، وزیر پیشین امور خارجه ایران، در صفحه شخصی خود در شبکه ایکس از محسن رنانی حمایت کرده و او را یکی از آگاه‌ترین و دلسوزترین اندیشمندان کشور دانسته است. ظریف تأکید کرده که هشدارهای رنانی مبتنی بر دغدغه‌مندی او است و هدف آن‌ها ایجاد نگرانی در افکار عمومی نبوده است. او همچنین ابراز تأسف کرده که در شرایطی که گفت‌وگوهای وفاق ملی در جریان است، اخبار ناخوشایندی از فعالیت‌های روشنگرانه رنانی منتشر می‌شود. در پایان، ظریف ابراز امیدواری کرده که مسئولان با تدبیر خود اجازه دهند که رنانی به فعالیت‌های مثبت و نیک‌اندیشانه خود ادامه دهد.

آذر منصوری، رئیس جبهه اصلاحات، نیز به تعلیق کانال تلگرامی رنانی و تشکیل پرونده قضائی علیه او واکنش نشان داده و از این اقدام ابراز تأسف کرده است. منصوری در انتقاد از این تصمیم گفته که در زمانی که صحبت از وفاق، انسجام ملی و ایجاد اعتماد میان مردم است، اعمال محدودیت برای یک اندیشمند منتقد چه توجیهی دارد و چه تاثیری بر روند ملی خواهد گذاشت.

آثار و نوشته‌های رنانی

محسن رنانی بیش از ۱۵ عنوان کتاب به‌طور مستقل یا مشترک تألیف و ترجمه کرده است و بیش از یکصد مقاله علمی به چاپ رسانده است. دو کتاب او به عنوان کتاب سال دانشگاهی برگزیده شده است. معروف‌ترین آثار او «بازار یا نابازار؟»، «چرخه‌های افول اخلاق و اقتصاد» و «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران: درآمدی بر عبور تمدن‌ها» هستند که مورد آخر در اردیبهشت ۱۳۹۲ به صورت دیجیتال از طریق تارنمای رسمی رنانی منتشر شد. این کتاب که رنانی نگارش آن را در سال ۱۳۸۴ آغاز کرد و در مهرماه ۱۳۸۷ پنج نسخه از آن را برای مقامات ارشد کشور فرستاد، سیاست جاری ایران در مورد مناقشه اتمی را مورد نقد جدی قرار داده است. او در این کتاب می‌گوید تداوم مناقشه اتمی ایران و به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته‌ای خواست کشورهای غربی به‌ویژه آمریکاست تا غرب بتواند از طریق بالا و پایین بردن تنش‌های حاصل از مناقشه، بازار جهانی نفت را مدیریت کند و ازسوی دیگر در این کتاب که در سال ۱۳۸۷ برای مقامات کشوری و رهبر ایران فرستاده شد بیان می‌کند دوران استفاده از نفت به‌عنوان منبع اصلی درآمد کشورها، از جمله‌ ایران، رو به پایان است و با توجه به این باید هرچه زودتر توافق هسته‌ای با غرب حاصل شود تا ذخایر نفت کشور در چاه‌ها بلااستفاده باقی نماند. او در سال ۱۳۹۳ در طول دوران مذاکرات هسته‌ای منتهی به برجام نیز می‌گفت دوران نفت به زودی تمام می‌شود و قیمت‌ها رو به کاهش می‌گذارد و بعد از برجام دیگر نباید انتظار آمدن دوران نفت گران را داشت و قیمت‌ها روی ۵۰ دلار تثبیت شده و بعد از چند سال با به ثمر رسیدن برنامه‌های انرژی نو در اروپا و آمریکا قیمت روی ۳۵ دلار تثبیت می‌شود، پس باید زودتر به توافق هسته‌ای رسید.