به گزارش اقتصادنیوز، روزنامه فایننشال تایمز با انتشار یادداشتی مدعی شد، چندی پیش رئیس جمهوری ترکیه گفته بود، تنها دو رهبر یا تجربه میان رهبران جهان باقی مانده‌ است؛ من و ولادیمیر پوتین. در باب حکم غیرعادی (ادعایی) اردوغان، فایننشال تایمز ادعا کرد، شی جین پینگ و دونالد ترامپ ممکن است در مورد رتبه بندی جهانی مدنظر رئیس جمهور ترکیه اختلاف نظرهایی داشته باشند. اما در سطح منطقه‌ای، (به ادعای این نشریه) اردوغان یکی از سرانی است که تلاش دارد خاورمیانه را تغییر دهد و رقیب منفورش بنیامین نتانیاهو است.

زلزله در خاورمیانه

فایننشال تایمز در ادامه یادداشت ادعایی‌اش آورد، رویکرد مستبدانه کنونی اردوغان ناشی از نقش او در سوریه است. ترکیه تنها قدرت منطقه‌ای بود که با تمام قدرت از تحریرالشام حمایت کرد، گروهی که در نهایت توانست به دولت اسد پایان دهد.

ابراهیم کالین، رئیس سرویس‌های اطلاعاتی ترکیه، چند روز پس از به قدرت رسیدن تحریرالشام از دمشق دیدن کرد. این نشریه در ادامه ادعا کرد: اردوغان مدت‌هاست که در آرزوی بازسازی قدرت ترکیه در سراسر قلمروهای امپراتوری عثمانی قدیمی است. برای او، سرنگونی اسد راه نفوذ منطقه‌ای را باز می‌کند. همچنین به طور بالقوه این گزاره بازده داخلی دارد که از آن جمله می‌توان به تضعیف کردها در سوریه، کاهش مشکل پناهندگان ترکیه و کمک به تلاش او برای ماندن در سمت ریاست جمهوری پس از سال 2028 اشاره کرد.

اتحاد ترکیه با گروه‌هایی مانند تحریرالشام و اخوان‌المسلمین به‌عنوان یک تهدید جدی توسط اسرائیل و پادشاهی‌های محافظه‌کار خلیج فارس تلقی می‌شود. اسرائیل برای از بین بردن ظرفیت نظامی سوریه، بمباران نیروی دریایی و هوایی این کشور و تصرف اراضی فراتر از بلندی‌های جولان، (سرزمینی که اسرائیل از سال 1967 آن را اشغال کرده) در دستور کار قرار داده است.

به ادعای ناظران اسرائیل به رویکردهای پیشگیرانه و تدافعی متوسل شده است. اما نتانیاهو مانند اردوغان فرصت‌هایی (ادعایی)را پیش رو می‌بیند. او هفته گذشته در سخنانی مدعی شد: اینجا یک اتفاق تاکتیکی رخ داده است، زلزله‌ای که صد سال پس از توافق سایکس-پیکو رخ داده است. -اشاره به توافقنامه 1916 بریتانیا و فرانسه که امپراتوری عثمانی را تجزیه کرد.-

این نشریه در ادامه ادعا کرد: با آشفتگی خاورمیانه، حامیان اسرائیل فرصتی بزرگی برای ترسیم مجدد مرزهای منطقه می‌بینند. الوف بنن در نشریه هاآرتص مدعی است: «ظاهرا نتانیاهو به عنوان رهبری که مرزهای اسرائیل (سرزمین‌های اشغالی) را پس از 50 سال عقب نشینی گسترش داد، به دنبال میراثی است».

فایننشال تایمز در ادامه ادعا کرد: جنبش شهرک نشینان که به خوبی در کابینه ائتلافی نتانیاهو حضور دارد، بر اسرائیل فشار می‌آورد تا بخش‌هایی از غزه را دوباره اشغال کند. کابینه آینده ترامپ ممکن است به اسرائیل برای الحاق رسمی بخش‌هایی از کرانه باختری اشغالی چراغ سبز نشان دهد. علاوه براین اشغال “موقت” سرزمین سوریه ممکن است دائمی باشد.

به ادعای این نشریه، فراتر از تحولات شام، اسرائیل شاید به دنبال رویارویی (ادعایی) با ایران باشد. در همین راستا گروهی مدعی‌اند، ایران نیز ممکن است سکوت نکرده و با افزایش درصد غنی سازی خود به دنبال گذار از آستانه گریز هسته‌ای باشد. گزینه که رویارویی (ادعایی) را محتمل خواهد کرد.

طی یک سال گذشته، اسرائیل در چندین جبهه به طور همزمان از جمله غزه، کرانه باختری، لبنان، یمن، ایران و اکنون سوریه جنگیده و به عنوان تنها بازیگر هسته‌ای خاورمیانه از حمایت ایالات متحده برخوردار است.

شام؛ کابوس نتانیاهو و اردوغان؟

پس از حملات 7 اکتبر حماس، نتانیاهو برای ثبت نام خود به عنوان یک رهبر موفق در تاریخ خیز برداشت. او که در داخل و خارج از اسرائیل به واسطه پرونده‌هایش درگیر حاشیه‌های بسیاری بود، در حال حاضر به اتهام فساد در اسرائیل محاکمه می‌شود.

نتانیاهو مانند اردوغان یک بازمانده سیاسی بی‌رحم است. هر یک برای اولین بار چندین دهه پیش قدرت را به دست گرفتند و خود را سرنوشت ساز قلمداد می‌کنند. این حال، رویاهای آنها برای تسلط منطقه‌ای نقاط ضعف‌های مشابهی دارد. اسرائیل و ترکیه در منطقه‌ای با اکثریت عرب قدرت‌های غیرعربی هستند. در جهان عرب هیچ اشتهایی برای احیای امپراتوری عثمانی وجود ندارد. اسرائیل همچنان یک قدرت خارجی در خاورمیانه محسوب می‌شود؛ بازیگری که دیگر کشورها از آن هراس دارند و بدان بی‌اعتماد هستند.

به ادعای ناظران ترکیه و اسرائیل همچنین دارای پایگاه اقتصادی بسیار ضعیفی‌اند و نمی‌توانند آرزوی تسلط بر منطقه را داشته باشند. اقتصاد ترکیه به واسطه تورم ویران شده است. اسرائیل با همه توان فنی و نظامی‌اش بازیگر کوچکی با جمعیت کمتر از 10 میلیون نفر است.

در این میان ذکر این نکته لازم است که جاه‌طلبی‌های اردوغان و نتانیاهو می‌تواند زمینه رویارویی دو رقیب را هموار کند. از همین رو شام می‌تواند  به میدان جنگ برای قدرت‌های منطقه‌ای رقیب تبدیل شود، زیرا عربستان سعودی و کشورهای خلیج‌فارس نیز در آنجا منافعی دارند و در صورت نفوذ این دو بازیگر منافعشان به خطر می‌افتد. هفته گذشته، در حالی که ترک‌ها سقوط دمشق را تشویق می‌کردند و اسرائیلی‌ها ارتش سوریه را هدف قرار می‌دادند، عربستان سعودی دستاورد صلح‌آمیزتری را جشن گرفت و به عنوان میزبان جام جهانی 2034 انتخاب شد.

سعودی‌ها و کشورهای حاشیه خلیج فارس احتمالاً بیش از همه از ائتلاف‌های حامی ترکیه هراس دارند تا جاه‌طلبی‌های ارضی اسرائیل. اما ریاض می‌داند که حمله اسرائیل به غزه بخش عمده‌ای از جهان عرب را وحشت زده کرده است. نزدیک‌تر شدن به نتانیاهو برای بستن راه اردوغان بحث‌برانگیز خواهد بود، به‌ویژه اگر اسرائیلی‌ها به طور همزمان هر چشم‌اندازی برای راه‌حل دو کشوری با فلسطینی‌ها را دفن کنند.

اسرائیل و ترکیه ارتش قدرتمندی دارند. اما سعودی‌ها، قطر و امارات متحده عربی از توان مالی بالایی برخوردارند. از همین رو اگر ریاض تصمیم بگیرد قدرتمندتر از اسرائیل و ترکیه می‌تواند خاورمیانه را بازتعریف کند.