پروژه رام قطار ملی ایران با هدف توسعه و بومی‌سازی ناوگان حمل و نقل عمومی مترو از سال ۱۳۹۸ با همکاری معاونت علمی ریاست جمهوری، شهرداری تهران و شرکت‌های دانش‌بنیان کلید خورد و در فروردین ۱۴۰۱ نخستین نمونه آن تولید شد.

طراحی و ساخت این قطار با بهره‌گیری از فناوری‌های بومی‌شده در حوزه‌هایی همچون تکنولوژی بوژی (یکی از اجزای کلیدی قطار) صورت گرفته است و عمق داخلی‌سازی آن به ۸۵ درصد می‌رسد.

قطار ملی پس از انجام موفقیت‌آمیز تست‌های ایمنی، در حال حاضر در برخی خطوط متروی تهران مانند خط پرند استفاده می‌شود. تاکنون بودجه‌ای برای تولید انبوه این قطارها اختصاص داده شده و قراردادی برای ساخت ۱۱۳ واگن در حال اجراست. همچنین دو رام قطار دیگر نیز تا پایان سال ۱۴۰۳ به ناوگان تهران اضافه خواهد شد.

این پروژه گامی مهم در کاهش وابستگی به واردات، صرفه‌جویی ارزی و ارتقای کیفیت ناوگان حمل و نقل شهری محسوب می‌شود.

رونمایی‌های یک طرح ملی

این پروژه به دلیل اهمیت آن برای ناوگان حمل‌ونقل عمومی و بومی‌سازی تکنولوژی، در مراحل مختلف توسعه به‌صورت عمومی معرفی شده است.

در این راستا این پروژه در مراحل مختلف رونمایی‌هایی را داشته است که به این شرح است:

رونمایی در فروردین ۱۴۰۱: پس از تکمیل مراحل طراحی و ساخت، این پروژه دوباره به طور رسمی معرفی شد. این مرحله شامل نمایش اولین نمونه عملیاتی قطار ملی بود که وارد فاز تست‌های میدانی شد.

رونمایی در سال ۱۴۰۲ پس از تست‌های ایمنی: پس از انجام موفق تست‌های ایمنی و تأیید مشاوران خارجی، قطار ملی به طور رسمی در خطوطی مانند خط پرند به بهره‌برداری رسید و دوباره مورد توجه قرار گرفت‌.

رام قطار چیست؟

«رام قطار» به مجموعه‌ای از واگن‌های متصل به یکدیگر گفته می‌شود که به صورت یک واحد عملیاتی کار می‌کنند و معمولاً توسط یک یا چند لوکوموتیو یا سیستم‌های محرکه داخلی هدایت می‌شوند. در سیستم حمل‌ونقل ریلی شهری مانند مترو، رام‌ها به گونه‌ای طراحی می‌شوند که تعداد واگن‌های آن ثابت باشد و به‌عنوان یک قطار کامل در مسیرهای خاص به کار رود.

از ویژگی‌های اصلی رام قطار می‌توان به این موارد اشاره کرد:

تعداد مشخص واگن‌ها: هر رام معمولاً شامل ۵ تا ۸ واگن است که به صورت دائمی به هم متصل هستند.

یکپارچگی عملیاتی: در برخی رام‌ها، سیستم‌های الکتریکی، تهویه مطبوع و کنترل به صورت یکپارچه عمل می‌کنند.

استفاده در مترو: رام‌های مترو معمولاً برای بهره‌برداری در مسیرهای پرتردد طراحی شده‌اند.

پروژه قطار ملی ایران، یک رام قطار متشکل از ۷ واگن است که به‌صورت یک واحد کامل، تولید و تست شده و برای استفاده در خطوط مختلف متروی تهران آماده شده، این قطار امروز با حضور دکتر حسین افشین معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهوری و جمعی از مسئولان شهری در واگن‌سازی تهران رونمایی شد.

ورود ۲ رام قطار ۷ واگنه به ناوگان حمل و نقل تهران

دکتر حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور در خصوص آخرین وضعیت قطار ملی اعلام کرد: پروژه قطار ملی بیش از یک دهه است که در کشور پیگیری می‌شود، اما هنوز به نتیجه نرسیده‌ایم و به دلیل عدم تامین منابع مالی تاکنون به نتیجه نرسیده بود.

وی با بیان اینکه اعتقاد دارم که برای رشد شرکت‌های داخلی، باید مگاپروژه‌هایی تعریف شود، یکی از مهمترین مگا پروژه‌ها را پروژه قطار ملی دانست و ادامه داد: این پروژه در دوره جدید به معاونت علمی منتقل شده است و خوشبختانه منابع مورد نیاز این پروژه به میزان ۳۰ میلیون دلار تامین شده است و شهرداری نیز یک همت برای شروع در نظر گرفته است. 

افشین ادامه داد: تا پایان سال جاری ۲ رام قطار ۷ واگنه وارد ناوگان حمل و نقل تهران می‌شود و در حال حاضر ساخت اولین رام آن انجام شده و تست‌های آن نیز با موفقیت صورت گرفته است و ۵ هزار کیلومتر راهبری تست با موفقیت انجام شده است. 

معاون‌ علمی رئیس‌جمهور با بیان اینکه که پروژه دوم قطار ملی آغاز شده است و قطار ۵ واگنه بومی برای استان‌های اصفهان، تبریز و مشهد ساخته می‌شود، اظهار کرد: این قطار ۵ واگنه به صورت پروژه ساخت بار اول به مپنا واگذار شده است و ریسک‌های این پروژه از سوی معاونت علمی پذیرفته شده است.

افشین تصریح کرد: مشکل اصلی این پروژه تأمین منابع مالی بود. تلاش کردیم تا همه ذینفعان و مسؤولان مرتبط را دور یک میز جمع کنیم تا بتوانیم این موضوع را حل کنیم. در حال حاضر، منابع مالی این پروژه به خوبی تأمین شده است و بودجه‌ای نزدیک به ۳۰ میلیون دلار، علاوه بر یک‌ همت از سوی شهرداری، برای آن در نظر گرفته شده است.

وی گفت: ما امیدواریم تا پایان سال جاری دو رام قطار هفت‌ واگنه آماده شود. تاکنون تست یک رام با موفقیت انجام شده است. اولین رام قطار نیز ساخته شده و حدود ۵ هزار کیلومتر تحت راهبری قرار گرفته است.

معاون علمی رئیس‌جمهور تصریح کرد: پروژه دوم مربوط به قطار پنج‌ واگنه برای مسیرهای اصفهان، تبریز و مشهد است. واگن‌های هفت‌ واگنه برای مسیرهایی با ریل سوم طراحی شده‌اند، در حالی که برای مسیر اصفهان سیستم برق بالاسری استفاده خواهد شد. قرارداد ساخت اولین قطار پنج‌ واگنه به شرکت مپنا واگذار شده است. معاونت علمی نیز پذیرفته است ریسک‌های این پروژه را مدیریت کند. پیش‌بینی می‌شود که تست‌های این قطار تا پایان سال آینده انجام شود.

وی گفت: ستاد حمل‌ونقل کارهای مرتبط با این پروژه‌ها را به‌طور مستمر پیگیری کرده است. تست‌های مربوط به پروژه هفت‌ واگنه با موفقیت انجام شده است و برنامه‌ریزی‌ها برای شروع پروژه هشت‌ واگنه نیز آغاز شده است. پروژه پنج‌ واگنه همچنان در دستور کار قرار دارد.

افشین تأکید کرد: اجرای این پروژه‌ها می‌تواند تقاضای مؤثری از سوی تمامی دستگاه‌ها ایجاد کند و اطمینان می‌دهیم که پروژه قطار ملی که بیش از ۱۰ سال به تعویق افتاده بود، به سرانجام خواهد رسید.