ایسنا: با ایده‌پردازی مرجان حاجی رحیمی و با همکاری محمودرضا گرجی و سالار بصیری دستگاهی برای پایش موزه‌ها طراحی و ساخته شد. این طرح در سال ۱۴۰۰ یک بار رونمایی شد، ولی مورد استقبال مسؤولان قرار نگرفت و پایلوت آن در موزه آرداک مانوکیان واقع در خیابان سی‌تیر، کلیسای حضرت مریم با هزینه گروه مخترعان به صورت آزمایشی اجرایی شد.
مرجان حاجی‌رحیمی، ایده‌پرداز این طرح در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: همه موزه‌ها برای پایش وضعیت موزه مجهز به دیتا لاگر هستند که این سیستم‌ها تنها میزان رطوبت محیط را اندازه‌گیری می‌کنند و در صورت ساخت سیستم‌های دیتالاگر پیشرفته، امکان اندازه‌گیری دما را نیز دارند، ولی دستگاهی که تولید کردیم، امکان پایش و رصد ۵ پارامتر را دارد.
وی اندازه‌گیری “لرزه”، “دما”،”رطوبت”، “دفع حشرات موذی” و “نور” را از پارامترهایی دانست که این دستگاه قادر به پایش آنها است و اظهار کرد: در صورتی که شرایط زیر ساختی موزه فراهم باشد و شرایط گرمایش و سرمایش موزه و همچنین ویترین‌ها در شرایط استاندارد باشند و همچنین ساختمان موزه نیز فاقد نم و رطوبت باشد، این سیستم می‌تواند شرایط محیطی این گنجینه‌های تاریخی را پایش و پارامترهای مورد نظر را اندازه‌گیری کنند.
این محقق با اشاره به اهمیت دفع حشرات موذی از موزه‌ها توضیح داد: بسیاری از فرش‌های موزه‌های کشور بر اثر بید زدن، از بین رفته‌اند و یا نسخ خطی بخاطر کرم کتاب و سوسک کتاب از بین می‌روند. سیستمی که ما طراحی کردیم، اجازه نمی‌دهد این حشرات به سمت فرش و یا کتاب نزدیک شوند. این سیستم حتی قادر به محافظت از فرش‌ها در برابر بید است.
حاجی رحیمی با بیان اینکه در صورتی که شرایط موزه کارایی لازم را نداشته باشد، این دستگاه کارایی لازم را ندارد، افزود: این دستگاه می‌تواند هر ۱۵ دقیقه یک بار اطلاعات جمع‌آوری شده را در قالب نمودار به اپراتور ارائه دهد.
این محقق، وایرلس بودن را از مزایای این سیستم نام برد و یادآور شد: کاربرد این دستگاه در موزه‌ها نیازمند سیم‌کشی خاصی نیست؛ از این رو بسیار مناسب موزه‌های تاریخی است؛ چرا که سیم‌کشی در بناهای تاریخی یکی از معضلات به شمار می‌رود. سیم‌کشی اماکن تاریخی هم از نظر ایمنی و احتمال بروز آتش‌سوزی و هم از جنبه آسیب رساندن به بناهای تاریخی حائز اهمیت است.
حاجی رحیمی، سایز دستگاه پایش موزه را ۱۵ در ۱۵ سانتی‌متر ذکر کرد و ادامه داد: این دستگاه در مخزن و یا ویترین نصب می‌شود و از سوی دیگر به سیستم مرکزی متصل خواهد شد و از این طریق اطلاعات محیط را به کاربر منتقل می‌کند.
وی از نصب اولین دستگاه طراحی شده در موزه ارامنه خبر داد و اظهار کرد: دستگاه ساخته شده، دارای ۵ سنسور است و امکان نصب سنسورهای بیشتر برای پایش سایر پارامترهای بیشتر در آن وجود دارد. همچنین می‌توان با توسعه نرم‌افزار آن، امکان رصد محیط موزه از طریق موبایل را فراهم کرد.
این محقق حوزه میراث فرهنگی، شرایط بهینه نگهداری اشیاء تاریخی در موزه‌ها را یکی از ارکان افزایش طول عمر اشیاء تاریخی دانست و خاطر نشان کرد: در صورتی که شرایط موزه استاندارد باشد، اشیاء تاریخی به‌ویژه پارچه‌ها و نسخ خطی سال‌های زیادی بدون وارد شدن آسیب به آنها باقی می‌مانند.
این محقق با اشاره به شرایط نگهداری اشیاء تاریخی با بیان اینکه در برخی از موزها شرایط مناسبی برای نگهداری اشیاء تاریخی حاکم نیست، گفت: در برخی از موزه‌ها تنها از دیتالاگر در فصل زمستان برای پایش دما و رطوبت استفاده می‌شود که لازم است به طور پیوسته شرایط محیطی مورد پایش و رصد قرار گیرد و دستگاهی که ساخته شد در صورتی که موزه در شرایط استاندارد باشد، می‌تواند پارامترهای مد نظر را پایش و اندازه‌گیری کند.
وی با اشاره به کاربردهای مهم این دستگاه، گفت: در زمان‌هایی که بازدیدکنندگان از موزه زیاد باشند، به دلیل تنفس آنها، میزان رطوبت محیط افزایش می‌یابد و این دستگاه نسبت به آن هشدار صادر می‌کند.
حاجی رحیمی با اشاره به چالش‌های تجاری‌سازی این محصول و با بیان اینکه به نظر می‌رسد مسؤولان اعتقادی به بهره‌گیری از این محصول ندارند، گفت: وقتی که اقدام به معرفی این دستگاه کردیم، از ما درخواست ارائه اطلاعات فنی را داشتند و در نهایت هیچ استقبالی از آن نکردند و گویی برای کسی مهم نیست که اشیاء موزه‌ها در ۱۰ تا ۲۰ سال آینده در چه شرایطی قرار دارند و از آنجایی که تخریب تدریجی اشیاء تاریخی قابل مشاهده نیست، اهمیت کاربرد فناوری برای نگهداری اشیاء تاریخی قابل لمس نیست.
این محقق در پایان با اشاره به اندک بودن میزان اختراعات در حوزه موزه‌ها، خاطرنشان کرد: ما پیشنهاداتی از سمت کشورهای حوزه خلیج فارس داشتیم، ولی اصرار داشتیم که این طرح برای بار اول در کشور پیاده‌سازی شود، ولی از آنجایی که این طرح در کشور مورد استقبال قرار نگرفت، ما در حال رایزنی هستیم تا این طرح را در موزه دبی اجرایی کنیم.