بازار: گروه استان ها؛ تجارت با کشورهای همسایه از جمله ترکمنستان از اولویت های تجاری و اقتصادی کشور است اما این حوزه به دلیل مشکلات خارجی و داخلی که دارد، با چالش هایی همراه است. تحریم ها و به تبع آن مشکلات تبادل پول و همچنین تصمیمات نابجا و بدون برنامه ریزی برخی مدیران که تجربه و دانش تجارت را ندارند، فعالان این حوزه را مستأصل کرده است.
در ادوار دولت های گذشته ارتباط اقتصادی و تجاری با ترکمنستان با نوساناتی همراه بوده و در زمان دولت یازدهم و دوازدهم میزان تعاملات اقتصادی با این کشور با تنش های مختلفی مواجه شد به نحوی که از سال ۱۳۹۲ تا سال ۱۳۹۹ صادرات به این کشور ۸۴ درصد کاهش یافت.
با تغییر رویکرد دولت سیزدهم صادرات به کشور ترکمنستان بار دیگر رونق گرفت، با روی کار آمدن دولت سیزدهم روابط تجاری دو کشور به طور قبل توجهی گسترش یافت که یکی از مهمترین آنها امضای سوآپ گازی بین ایران، ترکمنستان و آذربایجان بود.
برای اطلاع دقیق از موضوعات تبادلات تجاری با ترکمنستان با «واحد شهبازی» فعال اقتصادی گفت و گو کردیم که مشروح آن را در ادامه می خوانید.
* چالش های تجارت با کشور ترکمنستان از دیدگاه بازرگانان ایرانی را توضیح دهید؟
چالش های بازرگانان از زمان احمد خرم وزیر وقت شروع شد، اتاق بازرگانی معرفی نامه ای به افرادی که با پرواز از ترکمنستان وارد ایران می شدند، اعطا می کرد و در فرودگاه روادید ۱۵ روزه صادر می شد، در زمان وزارت احمد خرم پرواز به ترکمنستان متوقف شد و تفاهم نامه بین ایران ترکمنستان به هم خورد.
لازم است مسئولان مانند قبل تفاهم نامه همکاری تجاری با کشور ترکمنستان بسته و اجازه گذر مرزی ایجاد کنند تا حق تردد برای بازرگان ایرانی و ترکمنستانی تا شعاع ۱۵ تا ۲۰ کیلومتر در داخل خاک دو کشور صادر شود که ما می خواهیم این اقدامات در دستور کار رئیس جمهور دوره چهاردهم قرار گیرد
لازم است مسئولان مانند قبل تفاهم نامه همکاری تجاری با کشور ترکمنستان بسته و اجازه گذر مرزی ایجاد کنند تا حق تردد برای بازرگان ایرانی و ترکمنستانی تا شعاع ۱۵ تا ۲۰ کیلومتر در داخل خاک دو کشور صادر شود که ما می خواهیم این اقدامات در دستور کار رئیس جمهور دوره چهاردهم قرار گیرد.
* بازرگانان در تجارت با ترکمنستان با چه مسائل گمرکی روبرو هستند؟
در این حوزه چالش ها بیشتر داخلی است، برخورد مسئولان سلیقه ای و وضعیت یک بام و دو هوا در کشور حاکم است، برای توضیح درباره این وضعیت کسی پاسخگو نیست و پیش راه بازرگانان سنگ اندازی می کنند.
من معتقد هستم این سختگیری ها عمدی است زیرا علاوه براینکه تسهیل گری در عرصه صادرات انجام نشده روز به روز به سختگیری ها افزوده می شود.
* استاندارد های تولیدات داخل نسبت به تولیدات خارجی مانند ترکیه را چطور ارزیابی می کنید؟
تولید محصولات داخلی نسبت به تولیدات کشورهای دیگر بهتر است. مثلاً مواد ضدعفونی کننده به ترکمنستان صادر شد که خریداران ترکمنستانی از کیفیت این مواد نسبت به تولیدات اروپایی رضایت بیشتری داشتند، این افزایش کیفیت را در بسیاری از تولیدات شاهد بودیم اما با وجود تحریم ها نمی توان بسیاری از مواد تولیدی را صادر کرد.
پول مواد صادراتی به شرکت هایی در ترکیه یا دبی ارسال می شود که اگر مشکلی پیش نیاید و این پول بلوکه نشود باید بابت انتقال پول به ایران به این شرکت ها دستمزد پرداخت کنیم که این مسئله هزینه زیادی به تجار تحمیل می کند.
به دلیل اینکه بانک های کشور مقصد توان حواله پول به ایران را ندارند، بیشتر کالاهای صادراتی ایرانی به اسم ترکیه و آذربایجان صادر می شوند.
* آیا بیشتر بازار ترکمنستان در تصرف کشور ترکیه است؟
قبلاً بیشتر بازار ترکمنستان در اختیار ترکیه بود اما درحال حاضر بیشتر کالاهای ترکمنستان از ایران تهیه می شود، متاسفانه برای برخی محصولات قانون های داخلی وضع شده که مانع صادرات و خسارت به تولید کننده می شود؛ به عنوان مثال در سال جاری جلوی صادرات سیب زمینی گرفته شد و مقدار زیادی از این محصول در دست کشاورز ماند و کشور ترکمنستان هم دیگر خریدار این محصولات نبود.
ترکمنستان کارخانه های تولیدی مصرفی کمی دارد به همین دلیل بیشتر کالاهای تولیدی ایرانی را می توان به این کشور صادر کرد؛ این کشور ظرفیت بالایی برای صادرات و فعالیت بازرگانان ایرانی دارد، با وجود اینکه ترکمنستان کارخانه تولید لبنیات دارد اما به دلیل کیفیت بالای لبنیات ایرانی مردم آن کشور از محصولات لبنی ایران استقبال بیشتری می کنند
* چه محصولاتی ظرفیت صادرات به ترکمنستان را دارد؟
ترکمنستان کارخانه های تولیدی مصرفی کمی دارد به همین دلیل بیشتر کالاهای تولیدی ایرانی را می توان به این کشور صادر کرد؛ این کشور ظرفیت بالایی برای صادرات و فعالیت بازرگانان ایرانی دارد، با وجود اینکه ترکمنستان کارخانه تولید لبنیات دارد اما به دلیل کیفیت بالای لبنیات ایرانی مردم آن کشور از محصولات لبنی ایران استقبال بیشتری می کنند.
گاه تولید کننده همه ی مراحل صادرات را انجام می دهد و حتی با خریدار خارجی قرارداد می بندد اما در مدت کوتاهی صادرات آن کالا ممنوع اعلام می شود و حتی مسئولان زمان این ممنوعیت صادراتی را به قدری دیر اعلام می کنند که تولید کننده همه مراحل را طی کرده و این باعث تحمیل خسارت به صادر کننده و همچنین بدنامی کشور ایران در بازارهای خارجی می شود که برای جلب اعتماد دوباره در این بازارها زمان زیادی لازم است.
چند ماه قبل از ممنوعیت صادرات باید زمان آن به اطلاع صادرکنندگان برسد زیرا صادر کننده زمانی که قراردادی برای صادرات یک کالا می بندد باید برای این ناتوانی در تحویل کالا به طرف قرارداد خود خسارت پرداخت کند.
نوسانات ارز هم از مشکلات بازرگانان این حوزه است؛ قیمت ارز از زمان ارسال ارز تا دریافت پول تغییر کرده و باز هم به تولید کننده خسارت مالی وارد می شود.
* ارتباط کشور ما با کشور ترکمنستان در زمان دولت سیزدهم را چگونه ارزیابی می کنید؟
عملکرد دولت سیزدهم نسبت به دو دوره قبلی بسیار بهتر بود زمان ریاست جمهوری «حسن روحانی» عده ای از وزرا تصمیم گرفتند که صادرات را به این کشور کاهش داده یا متوقف کنند که باعث وارد کردن خسارت های زیادی به اقتصاد ایران شد.
باید مسئولانی که در تصمیم گیری ها و عملکرد خود دچار اشتباه می شوند از مردم معذرت خواهی و رسماً استعفا دهند، اگر مسئولان و مدیرانی که در جایگاه خود دچار اشتباه می شوند محاکمه شوند دیگر این اشتباهات تکرار نمی شود، متاسفانه این اتفاق رخ نمی دهد و اشتباهات این مدیران مداوم در حال تکرار است.
اگر ارز دولتی و نیمایی برداشته شود هم صادرات افزایش پیدا می‌کند و هم موضوعاتی مثل امضا طلایی و رانت از بین می‌رود راهکار برای حل این موضوعات بسیار است اما در تهران به دلیل وجود سود و رانت برای برخی از افراد حتی یک جلسه گفت و گو درباره مشکلات و راه‌حل های آن ها برگزار نمی‌شود
* ارز ترجیحی و رفع تعهد ارزی چه مشکلاتی برای بازرگانان ما ایجاد کرده است؟
دولت برای افزایش صادرات در کشور باید به صادرکنندگان پاداش بدهد اما متاسفانه از صادرات حمایت نمی شود. به عنوان مثال در این برهه از زمان که قرار است خودرو های خارجی وارد کشور شود، هر صادرکننده ای که ۵۰۰ هزار دلار صادرات انجام دهد تا سقف مبلغی مشخص می تواند بدون عوارض ماشین وارد کند. در اینجا ۴۷۰ هزار دلار برای دولت ارز وارد کشور شده و صادرکننده هم به پاداش خود رسیده است.
اگر ارز دولتی و نیمایی برداشته شود هم صادرات افزایش پیدا می‌کند و هم موضوعاتی مثل امضا طلایی و رانت از بین می‌رود راهکار برای حل این موضوعات بسیار است اما در تهران به دلیل وجود سود و رانت برای برخی از افراد حتی یک جلسه گفت و گو درباره مشکلات و راه‌حل های آن ها برگزار نمی‌شود.
* انتقادات زیادی را به بازرگانان و تولید کنندگان وارد می کنید دلیل این انتقادات چیست؟
دولت به تولید کننده ها یارانه چهار درصدی برای تولید محصول می دهد که اقدام بسیار مفیدی است اما چرا باید به تولید کننده ای که در بانک سپرده گذاری کرده و سود دریافت می کند وام تعلق بگیرد؟ در صورتی که کلکسیونی از ماشین های گران قیمت و خانه های اعیانی دارند، بانک ها هم به این افراد وام می دهند چون ادعا دارند که راحت می توانند پول را از این افراد وصول کنند.
بانک ها برای اعطا تسهیلات مراحل سختی را پیش پای مردم می گذارند در حالی که برخی افراد تلفنی از بانک وام دریافت می کنند بنابراین به این شرایط انتقاد می کنم. اینجا وطن همه ماست و امید دارم که تغییرات مثبتی رخ دهد و این مشکلات حل شود.
* سخن پایانی
برخورد مدیران در استان گلستان سلیقه ای است این درحالی است که طبق قانون باید برخورد با همه یکسان باشد.
باید افرادی که به مملکت و مردم خیانت می کنند را برکنار کنند نه افرادی که طبق قانون به مملکت خدمت می کنند.