اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: آفتاب سوختگی (Sunburn) نوعی التهاب پوست است که به علت قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه‌های ماوراء بنفش (UV) خورشید یا منابع دیگر آن مانند لامپ‌های خورشیدی و سولاریوم‌ها رخ می‌دهد. این حالت باعث آسیب به لایه‌های بالایی پوست می‌شود و در نتیجه علائم مختلفی مانند قرمزی، تورم، درد و حتی تاول ایجاد می‌کند. 

به طور کلی خورشید سه نوع پرتو دارد: UVA – UVB – UVC

پرتو‌های UVC به زمین نمی‌رسند. اما پرتو‌های UVA و UVB قدرت نفوذ بالایی دارند و حتی در پوست بدن هم نفوذ می‌کنند. آفتاب سوختگی تنها نشانه‌های ظاهری ندارد بلکه در زیر سطح پوست هم باعث تغییراتی می‌شود. نور ماوراء بنفش می‌تواند DNA شما را تغییر داده و باعث پیری زودرس پوست شود. با گذشت زمان، آسیب DNA می‌تواند به ابتلا به سرطان‌های پوستی از جمله ملانوم کمک کند. شدت آفتاب سوختگی به عواملی از جمله نوع پوست، شدت نور خورشید و مدت زمانی که در معرض آفتاب قرار می‌گیرید بستگی دارد. آفتاب سوختگی شدید علاوه بر قرمزی پوست باعث ایجاد تورم و تاول هم می‌شود، علائمی مانند گرمازدگی، تهوع، سردرد و ضعف را نیز به دنبال خواهد داشت. بدن برای خلاص شدن از شر سلول‌های آسیب دیده و درمان آفتاب سوختگی شروع به لایه برداری می‌کند تا سلول‌های مرده از بین بروند و پوست به حالت قبل بازگردد.

انواع آفتاب سوختگی

آفتاب سوختگی درجه ۱

در این نوع عارضه، آسیب تنها به به لایه بیرونی پوست وارد می‌شود. این نوع از سوختگی معمولاً طی چند روز تا یک هفته بدون این‌که به درمانی نیاز باشد خوب می‌شود. با این حال درمان خانگی آفتاب سوختگی می‌تواند کمک کند.

آفتاب سوختگی درجه ٢

آسیب ناشی از اشعه آفتاب به لایه داخلی پوست که درم نامیده می‌شود می‌رسد. این آسیب ممکن است باعث ایجاد تاول شود. در این حالت، ممکن است هفته‌ها طول بکشد تا مشکل پوستی ایجاد شده، بهبود یابد و ممکن است نیاز به درمان دکتر آفتاب سوختگی داشته باشد.

علائم آفتاب سوختگی

میزان آفتاب سوختگی می‌تواند از خفیف تا شدید متغییر باشد. شدت این عارضه به نوع پوست و مدت زمان مواجهه با نور خورشید بستگی دارد. این عارضه‌ی دردناک، عامل خطر جدی سرطان پوست به شمار می‌رود. علائم این عارضه از فردی به فرد دیگر متفاوت است. گاهی آفتاب سوختگی می‌تواند باعث تاول شود. علائم آفتاب سوختگی خفیف شامل قرمزی پوست و درد می‌شود. ممکن است تا چند ساعت بعد از سوختگی پوست توسط آفتاب متوجه قرمزی آن نشوید. بعد از تقریباً ۴ تا ۷ روز، پوست ممکن است دچار پوسته پوسته شدن شود. علائم آفتاب سوختگی شدید در ادامه آورده شده است.

•    تاول زدن پوست
•    کم‌آبی بدن
•    از بین رفتن تعادل الکترولیت بدن
•    عفونت
•    تب و لرز
•    حالت تهوع و استفراغ
•    ضعف

آفتاب سوختگی می‌تواند در کمتر از ۱۵ دقیقه رخ دهد. بعد از مواجهه با نور خورشید، پوست ممکن است طی ۳۰ دقیقه قرمز شود، اما این موضوع معمولاً ۲ تا ۶ ساعت طول می‌کشد. درد بعد از ۶ تا ۴۸ ساعت رخ می‌دهد. پوسته پوسته شدن پوست و خارش ممکن است تا چند هفته طول بکشد.

راه‌های جلوگیری از آفتاب سوختگی چیست؟

برای جلوگیری از آفتاب سوختگی، رعایت چند نکته مهم می‌تواند به شما کمک کند تا از پوست خود در برابر اشعه‌های مضر خورشید محافظت کنید:

۱. استفاده از کرم ضد آفتاب

از کرم‌های ضد آفتاب با SPF ۳۰ یا بالاتر استفاده کنید. هر دو ساعت یک بار و پس از شنا یا تعریق، مجدداً آن را تجدید کنید.

۲. پوشیدن لباس‌های محافظ

لباس‌های آستین بلند، کلاه لبه‌دار و عینک آفتابی بپوشید تا پوست و چشم‌های خود را در برابر خورشید محافظت کنید. از لباس‌های رنگ روشن استفاده کنید، زیرا این لباس‌ها کمتر گرما را جذب می‌کنند.

۳. اجتناب از قرار گرفتن در معرض آفتاب در اوج روز

از ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر، زمانی که اشعه‌های خورشید بیشترین شدت را دارند، در سایه بمانید یا فعالیت‌های بیرونی را محدود کنید.

۴. استفاده از سایبان‌ها و چتر

در صورت امکان، از سایبان‌ها، چتر‌ها و سایر وسایل ایجاد سایه استفاده کنید تا مستقیم در معرض خورشید قرار نگیرید.

۵. مراقبت‌های پس از قرار گرفتن در معرض آفتاب

اگر در معرض آفتاب قرار گرفته‌اید، پس از بازگشت به خانه از مرطوب‌کننده‌ها و کرم‌های آلوئه‌ورا برای تسکین پوست استفاده کنید.

۶. آب‌رسانی به بدن

آب کافی بنوشید تا پوست و بدن شما هیدراته بماند و به کاهش اثرات حرارت کمک کنید. این اقدامات می‌توانند به طور موثری از پوست شما در برابر آفتاب سوختگی محافظت کنند و به حفظ سلامتی پوست کمک کنند.

۷. محافظت نوزادان

نوزادان زیر شش ماه باید از نور مستقیم خورشید دور باشند. نوزادان می‌توانند از کرم ضد آفتاب استفاده کنند، اما ایمنی ضد آفتاب در نوزادان کمتر از شش ماه آزمایش نشده پس بهتر است از کلاه، عینک آفتابی و سایه برای محافظت از نوزاد در برابر نور خورشید استفاده کنند.

راه‌های درمان آفتاب سوختگی

درمان به موقع آفتاب سوختگی بسیار مهم است، زیرا می‌تواند منجر به آسیب دائمی پوست شود و خطر سرطان پوست را افزایش دهد. به خاطر داشته باشید که بهترین راه برای تسکین درد، در مرحله اول جلوگیری از آفتاب سوختگی است. موارد زیر چند روش ساده برای تسکین ناراحتی و درد ناشی از آفتاب سوختگی است.

•    تسکین درد با مصرف دارو‌های بدون نسخه

مصرف دارو‌های مسکن مانند:ایبوپروفن یا سایر دارو‌های ضد التهاب غیراستروئیدی، می‌تواند به تسکین درد و کاهش تورم کمک کند.

•    کرم هیدروکورتیزون

مصرف کرم هیدروکورتیزون همچنین، ممکن است به کاهش التهاب و خارش کمک کند.

•    پوست آفتاب سوخته را آبرسانی کنید

برای کمک به آبرسانی پوست، به میزان فراوان آب بنوشید.

•    تاول‌های کوچک ناشی از آفتاب سوختگی را دستکاری نکنید

در صورت بروز تاول در نواحی آفتاب سوخته، آن‌ها را دستکاری نکنید. در صورت دستکاری و باز شدن تاول‌ها، آن‌ها را با آب و شوینده ملایم تمیز کنید.

•    استفاده مرتب از مرطوب کننده

زمانی که پوست دچار آفتاب سوختگی می‌شود، باید آن را مرطوب نگاه دارید. پس هنگام آفتاب سوختگی، به استفاده از مرطوب کننده ادامه دهید.

•    پوست را خنک کنید

نواحی آفتاب سوخته را با یک پارچه یا حوله نرم، مرطوب کنید و یا با آب خنک، استحمام کنید.

•    از کره جهت چرب کردن پوست آفتاب سوخته استفاده نکنید

این یک باور غلط است که می‌تواند در روند بهبودی اخلال ایجاد کرده و به پوست آسیب برساند.

•    استفاده از ژل آلوئه ورا برای تسکین پوست

برای تسکین درد ناشی از آفتاب سوختگی، استفاده از ژل آلوئه‌ورا، یکی از بهترین گزینه‌ها است.

•    از آفتاب دور بمانید

با قرار نگرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش، از وخیم شدن علائم آفتاب سوختگی جلوگیری کنید.

اگر آفتاب سوختگی شدید باشد، ممکن است استروئید درمانی خوراکی (دارو‌های مشابه کورتیزون) برای چند روز تجویز شود. با این حال، کرم‌های استروئیدی زمانیکه روی پوست قرار می‌گیرند، تاثیری در بهبود آفتاب سوختگی ندارند.

اگر تاول در نواحی آفتاب سوخته وجود داشته باشد، از مصرف استروئید‌ها خودداری کنید تا از افزایش خطر عفونت جلوگیری شود. اگر بدن بیمار کم آب باشد یا از استرس گرمایی رنج ببرد، مایعات داخل وریدی تجویز می‌شود.

درمان‌های خانگی آفتاب سوختگی

برای درمان آفتاب سوختگی و درمان سوختگی دست در اثر آفتاب در خانه می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید.

۱. آب خنک

آفتاب سوختگی در واقع التهاب پوست است. یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای درمان التهاب، خنک کردن ناحیه ملتهب شده است. یک روش عالی برای درمان فوری آفتاب سوختگی این است که با آب خنک دوش بگیرید یا در وان حمام دراز بکشید.

حواستان باشد که پوستتان را محکم نمالید و از صابون استفاده نکنید. بعد از تمام شدن، برای جلوگیری از تحریک پوست، به‌آرامی روی آن ضربه بزنید و اجازه دهید مقداری آب روی پوست بماند.

۲. یخ

چند تکه یخ را در یک پارچه‌ی تمیز نم‌دار قرار داده و آن را روی ناحیه مدنظر قرار دهید. این کار باعث می‌شود رگ‌های خونی منقبض شوند و تورم کاهش پیدا کند. می‌توانید از یک روش دیگر هم استفاده کنید؛ آب و چند تکه را درون یک کاسه‌ی متوسط بریزید، یک تکه پارچه را درون آب یخ غوطه‌ور کنید و سپس پارچه را روی ناحیه‌ی دچار آفتاب سوختگی قرار دهید. این کار را چند دقیقه و تا زمانی که پارچه خنکی خود را از دست دهد، ادامه دهید. این کار را چند بار در روز به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه انجام دهید. حواستان باشد هیچ‌وقت یخ را به‌طور مستقیم روی پوست خود قرار ندهید.

۳. آلوئه‌ورا

قرن‌هاست که از ژل آلوئه‌ورا برای درمان عارضه‌های مختلف، از ناراحتی معده تا عفونت‌های کلیه استفاده می‌شود. این ژل به درمان آفتاب سوختگی هم کمک می‌کند. اگر دچار سوزش ناشی از آفتاب سوختگی خفیف شده‌اید، ژل آلوئه‌ورا را به‌طور مستقیم روی ناحیه‌ی مدنظر بمالید تا شاهد تسکین فوری سوزش خود باشید.

۴. چای بابونه

معمولاً افراد چای بابونه را قبل از خواب و برای ریلکس کردن ذهن می‌نوشند. نه تنها می‌توانید این چای را برای داشتن خواب بهتر و سریع‌تر بنوشید، بلکه می‌توانید از آن برای تسکین پوست آفتاب‌سوخته هم استفاده کنید. برای این کار، چای را مثل حالت عادی دم کنید و اجازه دهید خنک شود. زمانی که چای خنک شد، آن را درون یک کاسه بریزید. یک تکه پارچه‌ی تمیز را درون آن غوطه‌ور کنید و روی ناحیه مدنظر قرار دهید. اگر به گرده حساسیت دارید، از این درمان خانگی استفاده نکنید، چون ممکن است منجر به واکنش آلرژیک در پوست شود.

۵. سرکه

سرکه یک ماده غذایی سالم با خواص فوق‌العاده است. بعضی افراد باور دارند اضافه کردن دو فنجان سرکه به آب وان یا مالیدن یک قاشق چای‌خوری از آن روی ناحیه مدنظر می‌تواند به تسکین سوزش کمک کند. این در حالی است که عده‌ای دیگر معتقدند اسیدیته بالای سرکه فقط باعث بدتر شدن آفتاب سوختگی می‌شود. اگر قبلاً از این درمان خانگی استفاده نکرده‌اید، بهتر است احتیاط کنید و از این روش برای درمان آفتاب سوختگی شدید استفاده نکنید.

۶. نوشیدن مقدار زیادی آب

همان‌طور که بدن در حال مبارزه با آسیب ناشی از اشعه‌های خورشید است، به آب برای جبران رطوبت از دست رفته هنگام مواجهه با خورشید نیاز پیدا می‌کند. دست‌کم ۸ لیوان آب در روز بنوشید تا بدنتان هیدراته شود. اگر نوشیدن این میزان آب در روز برایتان امکان‌پذیر نیست، سعی کنید میوه‌های آبرسان مثل هندوانه و خیار بخورید.

۷. خیار

خیار به‌طور طبیعی دارای خواص آنتی‌اکسیدانی است و درد را تسکین می‌دهد. برای درمان آفتاب سوختگی، یک عدد خیار متوسط را در یخچال بگذارید تا خنک شود. سپس آن را با پوست در مخلوط‌کن بریزید و چند پالس بزنید تا یک خمیر به دست بیاید. سپس خمیر ایجاد شده را روی ناحیه‌ی مدنظر قرار دهید. اجازه دهید حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه بماند. سپس آن را بشویید.

۸. شیر و ماست

برای درمان آفتاب سوختگی می‌توانید از شیر استفاده کنید. شیر یک لایه پروتئینی ایجاد می‌کند که باعث تسکین ناراحتی ناشی از آفتاب سوختگی می‌شود. شیر را درون یک کاسه متوسط بریزید. یک تکه پارچه تمیز را درون شیر غو‌طه‌ور کنید. سپس پارچه را روی ناحیه آفتاب‌سوخته قرار دهید. از ماست هم می‌توانید به‌عنوان درمان خانگی این عارضه‌ی دردناک استفاده کنید.

۹. روغن ویتامین E

ویتامین E یک آنتی‌اکسیدان است که می‌تواند التهاب ناشی از آفتاب سوختگی را کاهش دهد. می‌توانید روغن ویتامین E را روی قسمت دچار آفتاب سوختگی قرار دهید. همچنین می‌توانید روغن ویتامین E را روی پوست درحال پوسته پوسته شدن بمالید.

۱۰. سیب‌زمینی

سیب‌زمینی یکی دیگر از درمان‌های خانگی مؤثر آفتاب سوختگی به شمار می‌رود. باور بر این است که نشاسته موجود در این ماده غذایی حرارت را از پوست خارج می‌کند که این موضوع ممکن است درد را کاهش دهد و به فرآیند درمان سرعت ببخشد. قابلمه را آب کنید و درون آن یک عدد سیب زمینی بیندازید. قابلمه را روی اجاق بگذارید و سیب‌زمینی را آب‌پز کنید. سپس زیر حرارت را خاموش کنید. آب قابلمه را دور بریزید و اجازه دهید سیب‌زمینی خنک شود. پوست آن را بگیرید و با گوشت‌کوب له کنید. سپس آن را روی ناحیه‌ای از پوست که دچار آفتاب سوختگی شده، قرار دهید.