اقتصاد۲۴- علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت سیزدهم در پستی توییتری (شبکه ایکس)، نموداری را در مورد مقایسه پرشدگی سد‌های خوزستان در زمان تحویل امور به دولت سیزدهم در تابستان ۱۴۰۰ و تحویل به دولت چهاردهم در تابستان ۱۴۰۳ منتشر کرد.

همان‌طور که می‌بینید، سهم درصد پرشدگی در تابستان ۱۴۰۰ با رنگ قرمز و در تابستان ۱۴۰۳ با رنگ آبی مشخص شده است.

یکی از اولین نکاتی که هنگام رسم نمودار یا بررسی آن در مباحث آماری مطرح می‌شود، آن است که همیشه به مقیاس نمودار، مبدأ نمودار و درجه‌بندی محور‌های نمودار دقت کنید. بعضی‌وقت‌ها ممکن است افت‌وخیز نمودار خیلی شدید به نظر برسد، همان‌طور که در اغلب نمودار‌های زوم‌شده با بزرگنمایی بالا این اتفاق می‌افتد؛ اما وقتی که آن را در مقیاس درست و با توجه به مبدأ صفر بررسی کنید، متوجه می‌شوید که این افت‌وخیز‌ها چیزی جز نوسان‌های طبیعی (نویز) نیست.

نمودار‌هایی که آقای بهادری جهرمی منتشر کرده‌اند، شکاف قابل‌توجهی را بین پرشدگی سد‌ها بین سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۳ نشان می‌دهد. هرچند خوب است ایشان توضیح دهد که نقش دولت سیزدهم در افزایش نزولات آسمانی چیست (وگرنه هدف از انتشار چنین آماری چیست؟)، اما اگر نمودار‌ها را با توجه به مقیاس درست (۰ تا ۱۰۰) رسم کنیم، آن شکاف‌های عظیم ناگهان حذف می‌شود.

شما هم می‌توانید داده‌هایی را که بالای نمودار‌های آقای جهرمی نوشته شده و در جدول بالا درج شده است، در هر نرم‌افزار آماری، از اکسل تا R رسم کنید؛ نمودار‌های حاصل را با نمودار‌های آقای جهرمی مقایسه کنید و به قضاوت بهتری در مورد رویکرد ایشان دست پیدا کنید.

همان‌طور که می‌بینید، وقتی اعداد را با مقیاس درست رسم می‌کنیم، فاصله چند برابری ناگهان حذف می‌شود. درست است که سال ۱۴۰۰ سهم ذخایر سد‌ها پایین‌تر از سهم سال ۱۴۰۳ بوده، اما اختلاف آن‌ها به شدتی که در نمودار‌ها به نمایش درآمده است، نیست.

شاید بلندی و کوتاهی نمودار‌ها را بتوان با اعمال ضرایبی تغییر داد، اما نباید فراموش کرد که اعداد، دروغ نمی‌گویند! به قول ظریف، اگر می‌خواهید سر مردم را شیره بمالید؛ درست بمالید!