اقتصاد۲۴- آیتالله سیستانی در تازهترین پیام خود، به نمازگزاران توصیه کرده است که به روحانیونی که از سوی دولتها حقوق دریافت میکنند اقتدا نکنند. احمد زیدآبادی در تحلیل این موضوع مینویسد که اگر بخواهیم این توصیه را به شکل صادقانه در ایران اجرا کنیم، معنایش تعطیلی قریب به تمام نمازهای جمعه و جماعت خواهد بود. چرا که بخش عمدهای از روحانیون در ایران، مستقیم یا غیرمستقیم از بودجه دولت حقوق دریافت میکنند یا نهادهای مرتبط با دولت از آنان حمایت مالی دارند.
این موضوع باعث شده تا تحلیلگران و رسانهها به بررسی معنای دقیق توصیه مرجعیت بپردازند و گمانهزنیهای متعددی درباره مقصود واقعی این توصیه مطرح شود.
تحلیلها و تفسیرهای متفاوت از توصیه آیت الله سیستانی
بسیاری از کارشناسان، از جمله زیدآبادی، بر این باورند که توصیه سیستانی بیشتر ناظر به کشورهایی است که روحانیت مستقل از دولت فعالیت نمیکند و دولتها با پرداخت حقوق مستقیم یا غیرمستقیم، بر رفتار و عملکرد روحانیون تأثیر میگذارند. در این کشورها توصیه به عدم اقتدا منطقی است، زیرا هدف حفظ استقلال فکری مردم و جلوگیری از نفوذ سیاسی دولت در عبادت عمومی است.
در مقابل، اگر توصیه شامل ایران باشد، دفتر مرجعیت با دو گزینه دشوار روبهرو میشود: یا باید اجرای توصیه در ایران را تأیید کند که رابطه ظریف میان مرجعیت و دولت را به چالش میکشد، یا ایران را مستثنا اعلام کند که پرسشهایی درباره مبنای این استثنا و عدالت در تفسیر مذهبی ایجاد میکند. همین پیچیدگی، باعث شده که دفتر مرجعیت ترجیح دهد موضوع را به سکوت سپرده و توضیح رسمی صادر نکند.
بازتاب رسانهای و اجتماعی توصیه جنجالی سیستانی
توصیه آیتالله سیستانی در رسانهها و شبکههای اجتماعی در روزهای اخیر بازتاب گستردهای داشته است. گروهی از کاربران، آن را نشانهای از تأکید مرجعیت نجف بر استقلال نهادهای دینی از دولتها دانستهاند، در حالی که گروهی دیگر، با توجه به شرایط ایران، اجرای توصیه را عملیاتی ندانسته و پرسشهایی درباره نسبت مرجعیت و دولت مطرح کردهاند. این واکنشها نشان میدهد که توصیه سیستانی، فراتر از یک دستور مذهبی ساده، به بحثهای اجتماعی و سیاسی نیز دامن زده و زمینه گفتوگو درباره ساختار نهادهای دینی در ایران را فراهم کرده است.
پیامدهای احتمالی توصیه مرجعیت نجف در ایران
تحلیلگران سیاسی و دینی بر این باورند که پیامد اصلی توصیه، افزایش بحث و تحلیل درباره استقلال مالی و سیاسی روحانیون است. حتی اگر توصیه به صورت عملی در ایران اجرا نشود، میتواند باعث شود نمازگزاران و فعالان مذهبی نگاه انتقادیتری به رابطه دولت و نهادهای دینی داشته باشند. در عین حال، سکوت دفتر مرجعیت میتواند تلاش برای کاهش تنشها و حفظ رابطه ظریف با ایران باشد.
توصیه آیتالله سیستانی درباره «عدم اقتدا به روحانیون حقوقبگیر از دولتها» نمونهای از توصیهای مذهبی است که میتواند پیامدهای گسترده اجتماعی و سیاسی داشته باشد. ابهام موجود، تحلیلهای متفاوتی را در رسانهها و فضای اجتماعی به دنبال داشته و بحثی جدی درباره جایگاه روحانیت و روابط آن با دولت جمهوری اسلامی ایجاد کرده است. این رخداد، به وضوح نشان میدهد که هر توصیه دینی، بسته به بستر سیاسی و اجتماعی، میتواند اثرات پیچیده و گستردهای داشته باشد.
source